آیا سردردی را تجربه کردهاید که به نظر میرسد از گردن یا پایه جمجمه شروع شده و به سمت پیشانی یا پشت چشم کشیده میشود؟ این نوع درد که اغلب با سردردهای معمولی اشتباه گرفته میشود، میتواند نشانهای از سردرد سرویکوژنیک یا سردرد گردنی باشد.
این سردردها به دلیل مشکلات ساختاری در گردن، مانند آسیب دیسک گردن، ایجاد میشوند و درد از ناحیه گردن به سمت سر تیر میکشد. در برخی موارد، این دردها میتوانند نشاندهنده یک آسیب یا بیماری جدیتر باشند، بنابراین آشنایی با علائم آن برای تشخیص و درمان بهموقع ضروری است.
در کلینیک سلامتکده طاها، ما با درک عمیق از دردهای اسکلتی-عضلانی، به طور تخصصی به تشخیص و درمان ریشهای سردردهای ناشی از گردن میپردازیم. این مقاله به شما کمک میکند تا بفهمید سردرد سرویکوژنیک چیست، چرا به وجود میآید و چگونه میتوان آن را به طور مؤثر درمان کرد.
سردرد سرویکوژنیک یا سردرد گردنی چیست؟
بسیاری از افراد سردردهای خود را به میگرن یا استرس نسبت میدهند، اما گاهی ریشه مشکل در ستون فقرات گردنی است. شناخت این نوع سردرد و تفاوت آن با دیگر سردردها، اولین قدم برای درمان مناسب است.
تعریف ساده سردرد با منشأ گردن
سردرد سرویکوژنیک (Cervicogenic Headache) یعنی سردردی که منشأ آن گردن است. این درد نمونهای از «درد ارجاعی» است؛ یعنی شما درد را در سر حس میکنید اما منبع آن گردن است.
در بالای گردن و پایه جمجمه، مرکزی عصبی به نام «هسته تریژمینال-سرویکال» وجود دارد. این مرکز از سر و صورت و همچنین از سه مهره بالای گردن (C1، C2 و C3) سیگنال درد دریافت میکند. وقتی التهاب مفصل، فشار دیسک یا گرفتگی عضله رخ میدهد، سیگنالهای درد از گردن به این مرکز ارسال میشوند. مغز ممکن است منبع درد را اشتباه تشخیص دهد و آن را به شکل درد در سر، پیشانی یا پشت چشمها حس کنید.
تفاوت سردرد سرویکوژنیک با میگرن و سردرد تنشی
تشخیص اشتباه سردرد گردنی با میگرن یا سردرد تنشی بسیار شایع است، زیرا برخی علائم میتوانند همپوشانی داشته باشند. با این حال، تفاوتهای کلیدی وجود دارد که به افتراق آنها کمک میکند.
درک تفاوت سردرد گردنی با دیگر سردردها برای انتخاب مسیر درمانی صحیح، حیاتی است. در حالی که داروهای میگرن ممکن است تأثیر کمی بر سردرد سرویکوژنیک داشته باشند، درمانهای متمرکز بر گردن میتوانند بهبودی چشمگیری ایجاد کنند.
در جدول زیر، ویژگیهای اصلی این سه نوع سردرد رایج با هم مقایسه شدهاند:
ویژگی سردرد سرویکوژنیک (گردنی) میگرن سردرد تنشی
منشأ درد گردن (ستون فقرات گردنی) مغز (اختلال نورولوژیک) عضلانی (عضلات اطراف جمجمه)
محل درد یکطرفه، از گردن شروع میشود معمولاً یکطرفه، در شقیقه یا پیشانی اغلب دوطرفه، شبیه یک نوار فشاری
ماهیت درد درد مبهم و غیرضرباندار درد ضرباندار و تپنده درد فشاری و ثابت
علامت کلیدی با حرکت گردن بدتر میشود تهوع، حساسیت به نور و صدا، اورا فشار عمومی در سر
حرکت گردن محدود و دردناک است ممکن است سفتی گردن وجود داشته باشد اغلب با گرفتگی عضلات گردن همراه است
دلیل ایجاد سردرد گردنی چیست؟
سردرد گردنی نتیجه تحریک یا تحت فشار قرار گرفتن ساختارهای حساس به درد در ناحیه گردن است. این مشکل میتواند به دلایل مختلفی ایجاد شود که اغلب با سبک زندگی مدرن و عادات روزمره ما مرتبط هستند.
مشکلات ساختاری در مفاصل و مهرههای گردن
هرگونه آسیب یا تخریب در ساختارهای ستون فقرات گردنی میتواند باعث تحریک اعصاب و ایجاد درد ارجاعی شود.
- آرتروز گردن (اسپوندیلوز): ساییدگی و تحلیل رفتن مفاصل فاست در مهرههای گردنی میتواند باعث التهاب و رشد خارهای استخوانی شود که اعصاب مجاور را تحریک میکنند.
- فتق یا بیرونزدگی دیسک: اگر دیسک بین مهرههای C2 و C3 دچار بیرونزدگی شود، میتواند به ریشههای عصبی فشار آورده و باعث سردرد شود.
- آسیبهای فیزیکی: صدمات ناشی از حوادث رانندگی (مانند آسیب ویپلش) یا آسیبهای ورزشی میتوانند به مفاصل و رباطهای گردن آسیب رسانده و منجر به درد مزمن شوند.
سردردگردنی و وضعیت بدنی نامناسب و فشار مداوم
یکی از شایعترین دلایل سردرد گردنی در دنیای امروز، وضعیت بدنی نامناسب است.
- سندروم سر به جلو : ساعتها خم شدن روی کامپیوتر، لپتاپ یا گوشی هوشمند باعث میشود سر از راستای طبیعی خود خارج شده و به جلو متمایل شود. به ازای هر ۲.۵ سانتیمتر که سر به جلو حرکت میکند، فشار وارده بر ستون فقرات گردنی تقریباً دو برابر میشود. این فشار مداوم، مفاصل و عضلات گردن را فرسوده کرده و زمینه را برای سردرد فراهم میکند.
تنش و گرفتگی شدید در عضلات گردن
استرس، اضطراب و وضعیت بدنی نادرست میتوانند باعث ایجاد تنش و نقاط ماشهای، در عضلات گردن و شانه شوند. به ویژه عضلات ساب اکسیپیتال که در پایه جمجمه قرار دارند، در صورت گرفتگی شدید میتوانند اعصاب این ناحیه را تحت فشار قرار داده و باعث ایجاد دردی شوند که به سر تیر میکشد.
فشار بر روی اعصاب گردنی
اعصاب اکسیپیتال (پسسری) از بین مهرههای بالای گردن خارج شده و به سمت پوست سر حرکت میکنند. هرگونه فشار یا التهاب در مسیر این اعصاب، چه به دلیل گرفتگی عضلانی و چه به دلیل مشکلات مفصلی، میتواند باعث ایجاد دردی تیز، سوزشی یا شبیه به شوک الکتریکی شود که از پشت سر شروع شده و به سمت بالا کشیده میشود. این وضعیت که به آن نورالژی اکسیپیتال میگویند، ارتباط نزدیکی با سردردهای سرویکوژنیک دارد.
علائم سردرد گردنی یا سرویکوژنیک چیست؟
علائم سردرد گردنی میتوانند سرنخهای مهمی برای تشخیص صحیح باشند. برخلاف میگرن که با علائم سیستمیک شدید همراه است، علائم سردرد سرویکوژنیک بیشتر مکانیکی و مرتبط با گردن هستند.
درد یکطرفه که از گردن به سر تیر میکشد
این مشخصه اصلی سردرد گردنی است.
- درد تقریباً همیشه یکطرفه است و برخلاف برخی میگرنها، بین دو طرف سر جابجا نمیشود.
- معمولاً از ناحیه پشت گردن یا پایه جمجمه شروع شده و به سمت جلو، یعنی پیشانی، شقیقه یا ناحیه پشت چشم در همان سمت، منتشر میشود.
- درد اغلب ماهیتی مبهم، گنگ و غیرضرباندار دارد، هرچند گاهی ممکن است شدید شود.
کاهش دامنه حرکتی و سفتی گردن
یکی از واضحترین نشانهها، محدودیت در حرکت گردن است. فرد مبتلا ممکن است متوجه شود که نمیتواند سر خود را به راحتی به یک سمت بچرخاند یا به بالا و پایین حرکت دهد. این سفتی و درد معمولاً در همان سمتی که سردرد وجود دارد، بیشتر است.
تشدید درد با حرکات خاص گردن
برخلاف سردردهای اولیه مانند میگرن، درد سرویکوژنیک به طور مستقیم با وضعیت و حرکات گردن در ارتباط است.
- درد ممکن است با چرخاندن ناگهانی سر (مثلاً هنگام رانندگی) تشدید شود.
- نگه داشتن گردن در یک وضعیت ثابت برای مدت طولانی (مانند کار با کامپیوتر) میتواند باعث شروع یا بدتر شدن درد شود.
- گاهی اوقات، فشار دادن نقطهای خاص در ناحیه گردن یا پایه جمجمه میتواند دقیقاً همان الگوی سردرد را ایجاد کند.
علائم کمتر شایع سردردگردنی
اگرچه سردرد گردنی معمولاً با علائم شدید میگرن همراه نیست، اما گاهی ممکن است علائم دیگری نیز بروز کنند:
- تهوع خفیف
- تاری دید در چشم همان سمت درد
- حساسیت خفیف به نور یا صدا
- احساس گیجی یا سبکی سر
این علائم معمولاً شدت کمتری نسبت به میگرن دارند و به ندرت با استفراغ همراه هستند.
سردردهای گردنی چگونه درمان میشوند؟
از آنجایی که سردرد سرویکوژنیک یک مشکل مکانیکی است، مؤثرترین درمانها نیز آنهایی هستند که علت اصلی را در ستون فقرات گردنی هدف قرار میدهند. تمرکز صرف بر مصرف مسکن، تنها به سرکوب موقت علائم منجر میشود و مشکل اصلی را حل نمیکند.
کایروپراکتیک برای درمان سردرد گردنی
کایروپراکتیک با تمرکز بر ارتباط میان ستون فقرات و عملکرد آن که توسط سیستم عصبی کنترل میشود، روشی کامل برای درمان سردرد گردنی ارائه میدهد. هدف این روش برطرف کردن علت اصلی مشکل و رسیدن به بهبود پایدار است، نه فقط کاهش موقت علائم.
تنظیم دقیق ستون فقرات گردنی
در کایروپراکتیک گردن، درمانگر قادر است مهرهای را که دچار اختلال عملکرد شده، بهطور دقیق شناسایی کرده و با اعمال تنظیم هدفمند، عملکرد آن را اصلاح کند. این تنظیم حرکتی سریع، کنترلشده و دقیق است که روی مفصل اعمال میشود تا:
- حرکت طبیعی مفصل را بازیابی کند.
- التهاب را کاهش دهد.
- عملکرد مکانیکی ستون فقرات را بهبود بخشد.
کاهش فشار از روی اعصاب
یکی از علل اصلی سردردهای سرویکوژنیک، فشار بر اعصاب ناحیه فوقانی گردن است. تنظیمات کایروپراکتیک با اصلاح موقعیت مهرهها و کاهش اسپاسمهای عضلانی، این فشار مکانیکی را برطرف میکنند. در نتیجه، سیستم عصبی بدون تحریک و تداخل مداوم، قادر به انجام عملکرد طبیعی خود میشود و ارسال سیگنالهای درد به ناحیه سر متوقف خواهد شد.
فیزیوتراپی و تمرینات اصلاحی
فیزیوتراپی نقش مهمی در مدیریت و درمان سردرد گردنی دارد. یک فیزیوتراپیست میتواند با استفاده از تکنیکهای دستی، به آزادسازی عضلات گرفته کمک کرده و تمرینات کششی و تقویتی خاصی را برای اصلاح وضعیت بدنی و حمایت بهتر از ستون فقرات گردنی آموزش دهد.
درمانهای دارویی و سردردگردنی
داروها میتوانند به مدیریت درد حاد کمک کنند اما به عنوان یک راهحل بلندمدت در نظر گرفته نمیشوند.
- داروهای ضدالتهابی : مانند ایبوپروفن و ناپروکسن برای کاهش التهاب و درد.
- شلکنندههای عضلانی: برای کاهش اسپاسم و گرفتگی شدید عضلات.
- مسکنها: برای کنترل دردهای شدیدتر.
تزریقهای تخصصی در سردردگردنی
در مواردی که درد به درمانهای محافظهکارانه پاسخ نمیدهد، پزشک ممکن است تزریقهای تخصصی را پیشنهاد دهد.
- بلاک عصبی (Nerve Block): تزریق داروی بیحسی در اطراف اعصاب اکسیپیتال یا مفاصل فاست گردن برای قطع موقت سیگنالهای درد.
- تزریق استروئید: برای کاهش التهاب شدید در مفاصل یا اطراف ریشههای عصبی.
پیشگیری از سردردهای گردنی
پیشگیری همیشه بهتر از درمان است. با ایجاد چند تغییر ساده در عادات روزمره، میتوانید خطر ابتلا یا بازگشت سردردهای گردنی را به میزان قابل توجهی کاهش دهید.
اصلاح ارگونومی محیط کار و خواب
- محیط کار:
-
- صفحه مانیتور را طوری تنظیم کنید که بالای آن همسطح چشمان شما باشد.
- از صندلی مناسب با پشتیبانی خوب برای کمر استفاده کنید.
- هر ۳۰ دقیقه یکبار از جای خود بلند شوید و چند حرکت کششی انجام دهید.
- خواب:
-
- به پشت یا به پهلو بخوابید. خوابیدن روی شکم بیشترین فشار را به گردن وارد میکند.
- از بالشی استفاده کنید که گودی گردن شما را پر کرده و سر را در راستای ستون فقرات نگه دارد.
انجام منظم حرکات کششی برای گردن
انجام این حرکات به صورت روزانه میتواند یک استراتژی مؤثر برای درمان گردن درد و جلوگیری از بازگشت آن باشد.
- کشش چانه به داخل : صاف بنشینید و بدون اینکه سر را خم کنید، چانه خود را به سمت عقب و داخل بکشید، طوری که غبغب ایجاد شود. ۵ ثانیه نگه دارید و تکرار کنید.
- کشش عضله ذوزنقهای : صاف بنشینید، با دست راست سر خود را به آرامی به سمت شانه راست خم کنید تا در سمت چپ گردن احساس کشش کنید. ۳۰ ثانیه نگه دارید و برای سمت دیگر تکرار کنید.
مدیریت استرس
استرس مزمن باعث انقباض ناخودآگاه عضلات گردن و شانه میشود. تکنیکهای مدیریت استرس مانند تنفس عمیق، مدیتیشن، یوگا یا حتی پیادهروی منظم میتوانند به کاهش تنش عضلانی و جلوگیری از سردرد کمک کنند.
جمع بندی
سردرد سرویکوژنیک یک مشکل پیچیده و در عین حال شایع است که اغلب بهدرستی تشخیص داده نمیشود. نکته مهم این است که منبع اصلی درد در سر نیست، بلکه در گردن قرار دارد. درمانهای دارویی معمولاً تنها تسکینی موقت فراهم میکنند، اما روشهای تخصصی مانند کایروپراکتیک و فیزیوتراپی با تمرکز بر اصلاح علت مکانیکی، میتوانند راهکاری پایدار و ریشهای ارائه دهند.
همچنین اصلاح وضعیت بدن، انجام منظم حرکات کششی و مدیریت استرس نقش مهمی در پیشگیری از بازگشت این نوع سردرد دارند.
اگر مدتهاست از سردردهای مداوم رنج میبرید و احتمال میدهید منشا آن گردن باشد، اکنون بهترین زمان برای اقدام است. برای دریافت مشاوره تخصصی و ارزیابی دقیق، با متخصصان ما در کلینیک کایروپراکتیک سلامتکده طاها تماس بگیرید و گام اول را به سوی زندگی بدون درد بردارید.
سوالات متداول
آیا سردرد گردنی خطرناک است؟
سردرد سرویکوژنیک به خودی خود خطرناک نیست، اما میتواند نشاندهنده یک مشکل زمینهای در گردن باشد که نیاز به بررسی دارد.
تفاوت سردرد گردنی با سردرد خوشهای چیست؟
سردرد خوشهای دردی بسیار شدید، تیز و سوزشی در اطراف یک چشم است که با علائمی مانند قرمزی و آبریزش چشم و بینی همراه است، در حالی که سردرد گردنی دردی مبهم است که از گردن شروع میشود.
برای سردرد گردنی به چه دکتری مراجعه کنیم؟
متخصصان کایروپراکتیک، فیزیوتراپیستها و متخصصان طب فیزیکی و توانبخشی گزینههای اصلی برای تشخیص و درمان این نوع سردرد هستند.
آیا دیسک گردن همیشه باعث سردرد میشود؟
خیر، همه موارد دیسک گردن باعث سردرد نمیشوند. این اتفاق تنها زمانی رخ میدهد که دیسک به ریشههای عصبی در سه مهره بالایی گردن فشار وارد کند.
آیا ماساژ برای سردرد سرویکوژنیک مفید است؟
بله، ماساژ میتواند با کاهش تنش و گرفتگی عضلات گردن به تسکین موقت علائم کمک کند، اما برای درمان ریشهای، مشکلات مفصلی نیز باید برطرف شوند.
درمان سردرد گردنی چقدر طول میکشد؟
مدت زمان درمان به شدت و علت اصلی مشکل بستگی دارد، اما بسیاری از بیماران پس از چند جلسه درمان کایروپراکتیک یا فیزیوتراپی، بهبودی قابل توجهی را تجربه میکنند.
بهترین حالت خوابیدن برای این نوع سردرد چیست؟
خوابیدن به پشت با یک بالش مناسب زیر گردن، یا به پهلو با بالشی که فاصله بین گوش و شانه را پر کند، بهترین حالتها هستند.
آیا آرتروز گردن میتواند علت سردرد سرویکوژنیک باشد؟
بله، آرتروز در مفاصل بالای گردن یکی از دلایل شایع ایجاد سردرد سرویکوژنیک، به ویژه در افراد مسنتر، است.
آیا این نوع سردرد با سرگیجه همراه است؟
بله، گاهی اوقات به دلیل تأثیر مشکلات گردن بر سیستم تعادلی، سردرد سرویکوژنیک میتواند با احساس سبکی سر یا سرگیجه همراه باشد.
آیا ورزش میتواند سردرد گردنی را بدتر کند؟
ورزشهای نادرست یا با فرم اشتباه میتوانند درد را تشدید کنند، اما تمرینات کششی و تقویتی صحیح که توسط متخصص تجویز شده باشند، بخش مهمی از درمان هستند.