تفاوت اصلی سردرد گردنی با دیگر سردردها در منشأ آن است. سردرد گردنی یا سرویکوژنیک یک سردرد ثانویه محسوب میشود؛ یعنی درد از یک مشکل ساختاری در مهرهها، مفاصل یا عضلات گردن سرچشمه میگیرد و سپس به سر منتقل میشود. در مقابل، سردردهایی مانند میگرن یا سردرد تنشی «سردرد اولیه» هستند، به این معنا که خود سردرد بیماری اصلی است و به مشکل مکانیکی گردن مربوط نمیشود.
شناخت این تفاوت سردرد گردنی با دیگر سردردها اهمیت زیادی دارد، زیرا انتخاب درمان مناسب را تعیین میکند. در کلینیک سلامتکده طاها ما بر تشخیص و درمان مشکلات اسکلتی-عضلانی که منجر به چنین دردهایی میشوند تمرکز داریم، تا بتوانیم به شما برای یافتن علت ریشهای و دستیابی به بهبودی پایدار کمک کنیم.
سردرد گردنی (سرویکوژنیک) چیست و تفاوت آن با سایر سردردها در چیست؟
برای شناخت بهتر نوع سردرد، باید تفاوت میان شایعترین انواع آن را بدانید. سردرد گردنی، میگرن و سردرد تنشی هر کدام ویژگیهای خاصی دارند.
سردرد با منشأ گردن
سردرد گردنی و سردرد سرویکوژنیک نوعی درد ارجاعی است؛ یعنی شما درد را در سر حس میکنید اما منبع اصلی آن در ستون فقرات گردنی قرار دارد. بهویژه مشکلات سه مهره بالایی گردن (C1، C2، C3)، مفاصل، دیسکها، اعصاب و عضلات این ناحیه شایعترین دلایل بروز آن هستند.
تفاوت سردرد گردنی با میگرن 
بسیاری از افراد سردرد گردنی را با میگرن اشتباه میگیرند، اما تفاوتهای مهمی بین این دو وجود دارد:
- منشأ درد: میگرن یک اختلال عصبی اولیه است، اما سردرد گردنی مشکلی مکانیکی و ثانویه در گردن است.
- نوع درد: میگرن معمولاً ضرباندار و شدید است، در حالیکه سردرد گردنی اغلب ثابت و غیرضرباندار است.
- علائم همراه: میگرن معمولاً با تهوع، استفراغ و حساسیت به نور و صدا همراه است. این علائم در سردرد گردنی وجود ندارند یا بسیار خفیف هستند.
- عامل محرک: درد گردنی با حرکات خاص گردن یا سفتی آن تشدید میشود، در حالیکه میگرن با فعالیت عمومی بدن بدتر میشود.
تفاوت سردرد گردنی با سردرد تنشی
سردرد تنشی شایعترین نوع سردرد است، اما تفاوتهای مشخصی با سردرد گردنی دارد:
- محل درد: سردرد تنشی معمولاً دوطرفه است و مانند یک فشار یا گیره دور سر حس میشود. سردرد گردنی بیشتر یکطرفه است و از گردن به همان سمت سر یا چشم کشیده میشود.
- عامل محرک: استرس و خستگی عوامل اصلی تنش هستند؛ در حالیکه سردرد گردنی بیشتر با حرکات گردن یا وضعیت بدنی نامناسب (مثل نشستن طولانی پای کامپیوتر) ایجاد میشود.
- دامنه حرکتی گردن: در سردرد گردنی، حرکت گردن بهطور محسوس محدود میشود، اما در سردرد تنشی این علامت بارز نیست.
برای درک بهتر این تفاوتها، جدول زیر را بررسی کنید:
ویژگی سردرد گردنی (Cervicogenic) میگرن (Migraine) سردرد تنشی (Tension)
منشأ درد گردن (ستون فقرات گردنی) مغز (اختلال عصبی اولیه) نامشخص (اغلب استرس و عضلات)
محل درد یکطرفه، از پشت گردن به سر و چشم معمولاً یکطرفه دوطرفه (مانند یک نوار فشاری)
نوع درد درد ثابت، گنگ و غیر ضرباندار درد شدید، ضرباندار و کوبنده درد فشاری، گنگ و مداوم
عامل تشدیدکننده اصلی حرکت گردن، پوسچر نامناسب نور، صدا، بو، فعالیت فیزیکی استرس، خستگی، کمخوابی
علائم همراه کلیدی سفتی گردن، کاهش دامنه حرکتی تهوع، استفراغ، اختلال دید حساسیت خفیف به نور یا صدا (نه هر دو)
علت سردردهای گردنی
دلایل بروز سردرد گردنی تقریباً همیشه به مشکلات مکانیکی و ساختاری در ناحیه گردن بازمیگردد. این دلایل را میتوان به سه دسته اصلی تقسیم کرد.
مشکلات ساختاری در مفاصل و مهرههای گردن
آسیبها یا فرسودگیهای ساختاری در ستون فقرات گردنی یکی از دلایل اصلی هستند.
- آرتروز (استئوآرتریت): ساییدگی و فرسودگی مفاصل گردن با افزایش سن میتواند باعث التهاب و تحریک اعصاب شود.
- دیسک گردن: بیرونزدگی یا فتق دیسک بین مهرههای گردن میتواند به اعصاب اطراف فشار وارد کرده و درد ارجاعی به سر ایجاد کند.
- آسیبهای دیگر: شکستگیها، تومورها (که البته نادر هستند) یا سایر ناهنجاریهای ساختاری در مهرههای گردن نیز میتوانند علت این نوع سردرد باشند.
مشکلات ساختاری گردن یکی از دلایل اصلی نیاز به درمان گردن درد به صورت تخصصی است.
تنش و گرفتگی عضلات گردن
سبک زندگی مدرن نقش مهمی در افزایش شیوع این نوع سردرد دارد.
- پوسچر نامناسب: ساعتها نشستن پشت میز کار، رانندگی طولانی یا خم شدن مداوم روی گوشی موبایل باعث ایجاد وضعیتی به نام سر به جلو یا گردن پیامکی میشود. این وضعیت فشار زیادی به عضلات و مهرههای گردن وارد کرده و آنها را دچار تنش و اسپاسم مزمن میکند.
فشار بر روی اعصاب گردنی
تحریک مستقیم اعصاب گردنی میتواند باعث ارسال سیگنالهای درد به مغز شود که به صورت سردرد تفسیر میشوند.
- آسیب ویپلش (Whiplash): در تصادفات رانندگی یا آسیبهای ورزشی، حرکت ناگهانی و شدید سر به جلو و عقب میتواند به بافتهای نرم، مفاصل و رباطهای گردن آسیب برساند و اعصاب را تحریک کند.
- عصب تحت فشار: گاهی به دلیل مشکلات دیسک یا آرتروز، یکی از اعصابی که از ستون فقرات گردنی خارج میشود، تحت فشار قرار میگیرد و علائمی مانند درد، بیحسی یا گزگز ایجاد میکند که میتواند به سر نیز کشیده شود.
علائم سردردهای با منشأ گردنی
شناخت این علائم به تشخیص دقیق کمک میکند و معمولاً الگوی مشخصی دارند:
- درد یکطرفه از گردن به سر: اغلب از پشت گردن یا پایه جمجمه شروع شده و به پیشانی، شقیقه یا پشت چشم همان سمت میرسد. این درد ثابت و مبهم است و حالت ضرباندار ندارد.
- کاهش حرکت و سفتی گردن: بیمار احساس خشکی دارد و نمیتواند سر را به راحتی بچرخاند یا بالا و پایین ببرد.
- تشدید با حرکات گردن: چرخش ناگهانی سر، نگه داشتن طولانی در یک وضعیت (مثلاً رانندگی) یا حتی سرفه و عطسه میتواند درد را افزایش دهد.
نحوه تشخیص سردردهای پشت گردنی
تشخیص درست این سردرد اهمیت دارد، چون درمان آن با سایر سردردها متفاوت است و معمولاً شامل معاینه فیزیکی و در برخی موارد تصویربرداری میشود.
- معاینه فیزیکی: متخصص، مانند دکتر کایروپراکتیک، دامنه حرکتی گردن را بررسی کرده و با فشار ملایم بر مفاصل و عضلات مشخص میکند آیا درد بازتولید میشود یا خیر. این معاینه دقیق، بخش اصلی خدمات کایروپراکتیک گردن است.
- تصویربرداری: آزمایشهایی مثل اشعه ایکس، سیتیاسکن یا امآرآی بیشتر برای شناسایی مشکلات زمینهای مانند آرتروز یا فتق دیسک به کار میروند. در موارد پیچیده، ممکن است از بلاک عصبی استفاده شود؛ اگر پس از تزریق بیحسکننده، سردرد موقتاً برطرف شود، تشخیص تأیید میگردد.
نحوه درمان سردردهای گردنی
خبر خوب این است که چون سردرد گردنی یک مشکل مکانیکی است، درمانهای مؤثر و غیرتهاجمی برای آن وجود دارد که بر رفع علت اصلی تمرکز دارند.
درمانهای دستی
- درمانهای دستی (فیزیوتراپی و کایروپراکتیک): این روشها شامل تنظیم ستون فقرات، موبیلیزاسیون مفاصل و تراپی بافت نرم هستند که حرکت صحیح گردن را بازمیگردانند، فشار اعصاب را کم کرده و تنش عضلانی را کاهش میدهند. مطالعات نشان دادهاند که این تکنیکها شدت و دفعات سردرد را به طور چشمگیری کاهش میدهند. تخصص کایروپراکتیک بر همین روشهای دستی برای بهبود عملکرد ستون فقرات متمرکز است.
- داروها: داروهای ضدالتهاب غیراستروئیدی مثل ایبوپروفن یا شلکنندههای عضلانی میتوانند برای کنترل موقت درد مفید باشند.
جمع بندی
سردرد گردنی یک مشکل مکانیکی با منشأ گردن است، نه یک اختلال اولیه در سر. این تمایز کلید انتخاب درمان درست است و از گرفتار شدن در چرخه مصرف بیفایده مسکنها جلوگیری میکند.
از آنجا که علتها معمولاً به پوسچر، سبک زندگی و عملکرد مفاصل مرتبطاند، درمانهای مؤثری وجود دارند که هم درد را کاهش میدهند و هم ریشه مشکل را برطرف میکنند. شما مجبور نیستید با این درد زندگی کنید.
اگر سردردهای مداوم دارید و به منشأ گردنی آن مشکوک هستید، برای یک ارزیابی دقیق و دریافت برنامه درمانی شخصیسازیشده به متخصصان کلینیک سلامتکده طاها مراجعه کنید تا ریشه درد شناسایی و کیفیت زندگیتان بازگردانده شود.
سوالات متداول
آیا هر گردن دردی باعث سردرد میشود؟
خیر، هر گردن دردی باعث سردرد نمیشود. اما مشکلات مربوط به مهرهها، مفاصل و عضلات در قسمت بالایی گردن (سه مهره اول) میتوانند درد را به سر ارجاع دهند و باعث سردرد گردنی شوند.
آیا سردرد گردنی خطرناک است؟
خود سردرد به تنهایی خطرناک نیست، اما میتواند نشانهای از یک مشکل جدیتر مانند شکستگی، تومور یا عفونت در گردن باشد. به همین دلیل، تشخیص دقیق توسط متخصص برای رد کردن این «علائم خطر» بسیار مهم است.
بهترین حالت خوابیدن برای جلوگیری از سردرد گردنی چیست؟
خوابیدن به پشت یا به پهلو در حالی که از یک بالش مناسب برای حفظ راستای طبیعی گردن استفاده میکنید، بهترین حالت است. از خوابیدن روی شکم خودداری کنید، زیرا گردن را در وضعیت چرخیده و تحت فشار قرار میدهد.
آیا ماساژ برای سردرد گردنی مفید است؟
بله، ماساژ درمانی میتواند بسیار مؤثر باشد. ماساژ به کاهش تنش عضلانی، بهبود گردش خون و آزادسازی نقاط ماشهای در عضلات گردن و شانه که در ایجاد سردرد نقش دارند، کمک میکند.
تفاوت سردرد گردنی با سردرد خوشهای چیست؟
این دو کاملاً متفاوت هستند. سردرد گردنی یک درد ثابت و گنگ ناشی از مشکل گردن است. سردرد خوشهای یک درد بسیار شدید، تیز و نافذ در یک طرف سر (معمولاً اطراف چشم) است که به صورت دورهای و در «خوشهها» رخ میدهد و با علائمی مانند قرمزی چشم و آبریزش بینی همراه است.
آیا استرس میتواند باعث سردرد گردنی شود؟
استرس محرک اصلی سردرد تنشی است، اما میتواند سردرد گردنی را نیز تشدید کند. استرس باعث انقباض و سفت شدن عضلات گردن و شانه میشود که این امر میتواند یک مشکل مفصلی یا عصبی موجود در گردن را بدتر کند.
درمان سردرد گردنی چقدر طول میکشد؟
مدت زمان بهبودی متغیر است، اما با درمانهای مداوم مانند کایروپراکتیک، بسیاری از بیماران طی ۴ تا ۱۲ هفته بهبود قابل توجهی را تجربه میکنند. اگر این سردرد درمان نشود، هر حمله میتواند ساعتها یا روزها طول بکشد.
آیا دیسک گردن میتواند باعث سردرد شود؟
بله، فتق یا بیرونزدگی دیسک در قسمت بالایی ستون فقرات گردنی میتواند به اعصاب فشار آورده یا باعث التهاب شود و مستقیماً منجر به سردرد گردنی گردد.
چه ورزشهایی برای پیشگیری از سردرد گردنی مناسب هستند؟
ورزشهای ملایمی مانند «چین تاک» (جمع کردن چانه به سمت گردن)، چرخشهای آرام گردن و تمرینات فشردن کتفها به تقویت عضلات حامی گردن و بهبود انعطافپذیری کمک کرده و از بروز این سردردها پیشگیری میکنند.
برای سردرد گردنی به چه دکتری مراجعه کنیم؟
پزشک عمومی میتواند نقطه شروع خوبی باشد، اما متخصصانی مانند دکتر کایروپراکتیک، فیزیوتراپیست و متخصص ارتوپدی در تشخیص و درمان مشکلات اسکلتی-عضلانی که باعث این نوع سردردها میشوند، تخصص دارند.