درد گردن، یک تجربه ناخوشایند و متأسفانه بسیار شایع است. شاید شما هم صبحها با گردنی خشک و دردناک از خواب بیدار شدهاید یا پس از یک روز کاری طولانی، دردی مبهم را در شانهها و پشت گردن خود احساس کردهاید. این دردها میتوانند زنگ خطری برای یک بیماری شایع به نام آرتروز گردن باشند.
درک علائم این بیماری، اولین و مهمترین قدم برای مدیریت آن و بازگشت به یک زندگی فعال و بدون درد است. ما درک میکنیم که مواجهه با درد مزمن چقدر میتواند نگرانکننده باشد و به همین دلیل، این راهنمای کامل را برای شما آماده کردهایم. در کلینیک کایروپراکتیک سلامتکده طاها، ما به طور تخصصی بر روی تشخیص و مدیریت مشکلات اسکلتی-عضلانی مانند آرتروز گردن تمرکز داریم و هدف ما ارائه اطلاعات دقیق و کاربردی برای کمک به شماست.
آرتروز گردن چیست؟
قبل از اینکه به سراغ لیست علائم برویم، مهم است که بدانیم آرتروز گردن دقیقاً چیست. این بیماری که در علم پزشکی با نام «اسپوندیلوز گردنی» (Cervical Spondylosis) شناخته میشود، یک اصطلاح کلی برای توصیف فرسودگی و ساییدگی مفاصل، دیسکها و استخوانهای ستون فقرات در ناحیه گردن است. این فرآیند بخشی طبیعی از افزایش سن است و بسیاری از افراد بالای ۶۰ سال، درجاتی از آن را تجربه میکنند، هرچند ممکن است هیچ علامتی نداشته باشند.
ساییدگی غضروفها و مفاصل گردن (اسپوندیلوز گردنی)
ستون فقرات گردنی شما از هفت مهره تشکیل شده که توسط دیسکهای نرم و ژلهای از هم جدا شدهاند. این دیسکها مانند بالشتک عمل کرده و ضربهها را جذب میکنند. با گذشت زمان، این دیسکها ممکن است آب خود را از دست داده و نازک شوند (Dehydrated disks). این اتفاق باعث میشود فاصله بین مهرهها کم شده و استخوانها به هم نزدیکتر شوند.
بدن در یک واکنش طبیعی اما ناکارآمد، برای تقویت ستون فقرات شروع به ساختن استخوانهای اضافی به نام «استئوفیت» یا خارهای استخوانی (Bone spurs) میکند. این خارها میتوانند فضای کانال نخاعی یا سوراخهایی که اعصاب از آنها خارج میشوند را تنگ کرده و باعث بروز علائم شوند.
نقش افزایش سن و عوامل ژنتیکی در بروز بیماری
افزایش سن اصلیترین عامل خطر برای ابتلا به آرتروز گردن است. همانطور که موهایمان سفید میشود، مفاصل ما نیز دچار تغییرات فرسایشی میشوند. علاوه بر سن، عوامل ژنتیکی نیز نقش دارند؛ اگر در خانواده شما سابقه این بیماری وجود دارد، احتمال ابتلای شما نیز بیشتر است. عوامل دیگری مانند آسیبهای قبلی به گردن، شغلهایی با حرکات تکراری گردن و سیگار کشیدن نیز میتوانند این فرآیند را تسریع کنند.
۷ علامت اصلی آرتروز گردن که باید جدی بگیرید
آرتروز گردن میتواند خود را با طیف وسیعی از علائم نشان دهد. برخی از این نشانهها خفیف و قابل چشمپوشی هستند، اما برخی دیگر میتوانند کیفیت زندگی شما را به شدت تحت تأثیر قرار دهند. در ادامه به ۷ علامت کلیدی این بیماری میپردازیم.
۱. درد و سفتی در ناحیه گردن و شانه
این شایعترین علامت آرتروز گردن است. بسیاری از افراد از یک درد مبهم و مداوم در گردن و شانههای خود شکایت دارند. این درد معمولاً با نگه داشتن سر در یک وضعیت ثابت برای مدت طولانی (مانند کار با کامپیوتر یا رانندگی) تشدید میشود. سفتی و خشکی گردن، بهویژه در اول صبح یا پس از یک دوره بیحرکتی، یکی دیگر از نشانههای آرتروز است. این حالت به این دلیل رخ میدهد که در طول استراحت، مایعات التهابی در مفصل جمع شده و عضلات سفت میشوند.
۲. سردردهای مکرر که از پشت گردن شروع میشوند
اگر سردردهایی دارید که به نظر میرسد از پشت گردن یا پایه جمجمه شروع شده و به سمت پیشانی یا اطراف چشم کشیده میشوند، ممکن است دچار سردرد سرویکوژنیک (Cervicogenic Headache) باشید. این نوع سردرد یکی از نشانههای آرتروز گردن است و به دلیل تحت فشار قرار گرفتن اعصاب بالای گردن ایجاد میشود. مغز این سیگنالهای درد را به اشتباه به عنوان درد سر تفسیر میکند. این سردردها معمولاً یکطرفه هستند و با حرکت دادن گردن تشدید میشوند.
۳. صدا دادن (تق تق یا ساییدگی) گردن هنگام حرکت دادن سر
حساس یا شنیدن صدای تق تق، کلیک یا ساییدگی (که در پزشکی به آن کریپتوس یا Crepitus میگویند) هنگام چرخاندن سر، یکی از علائم آرتروز گردن است. این صدا معمولاً به دلیل ساییده شدن سطوح ناهموار استخوانها روی یکدیگر پس از فرسودگی غضروف محافظ ایجاد میشود. با این حال، به خاطر داشته باشید که صدا دادن گردن همیشه نگرانکننده نیست. گاهی این صداها ناشی از آزاد شدن حبابهای گاز از مایع مفصلی است و اگر با درد یا سفتی همراه نباشد، معمولاً بیخطر است.
۴. کاهش دامنه حرکتی و دشواری در چرخاندن گردن
آرتروز گردن میتواند انعطافپذیری گردن شما را به میزان قابل توجهی کاهش دهد. ممکن است متوجه شوید که چرخاندن سر به طرفین، نگاه کردن به بالا یا خم کردن گردن برایتان دشوار و دردناک شده است. این محدودیت حرکتی به دلیل ترکیبی از درد، سفتی مفاصل و خارهای استخوانی است که به صورت فیزیکی مانع از حرکت کامل مهرهها میشوند و میتواند فعالیتهای روزمره مانند رانندگی و چک کردن نقطه کور را با مشکل مواجه کند.
۵. انتشار درد، بیحسی یا گزگز به دستها و انگشتان
این دسته از علائم نشان میدهند که آرتروز گردن دیگر فقط یک مشکل مفصلی نیست و روی اعصاب شما تأثیر گذاشته است. این وضعیت که به آن رادیکولوپاتی گردنی (Cervical Radiculopathy) یا عصب تحت فشار میگویند، زمانی رخ میدهد که یک خار استخوانی یا دیسک بیرونزده به ریشه عصبی که از ستون فقرات خارج میشود، فشار میآورد. علائم آن عبارتند از:
- درد تیز، سوزاننده یا شبیه به شوک الکتریکی که از گردن به شانه، بازو و دستها منتشر میشود.
- بیحسی یا احساس گزگز و مورمور شدن (سوزن سوزن شدن) در بازوها یا انگشتان.
۶. ضعف در عضلات دستها یا پاها
این یک علامت خطر جدی است و نشاندهنده وضعیتی به نام میلوپاتی گردنی (Cervical Myelopathy) است. میلوپاتی به معنای فشار روی خود نخاع است، نه فقط ریشه عصبی. از آنجایی که نخاع شاهراه اصلی ارتباطی مغز با تمام بدن است، فشار بر آن میتواند علائم گستردهای ایجاد کند:
- ضعف در دستها و پاها.
- عدم هماهنگی و تعادل، که منجر به مشکل در راه رفتن یا تلوتلو خوردن میشود.
- از دست دادن مهارتهای حرکتی ظریف، مانند مشکل در بستن دکمههای لباس، نوشتن یا برداشتن اشیاء کوچک.
۷. سرگیجه، وزوز گوش یا مشکلات تعادل
اگرچه کمتر شایع هستند، اما این علائم نیز میتوانند با آرتروز گردن مرتبط باشند.
- سرگیجه : این سرگیجه معمولاً حس چرخیدن محیط به دور سر نیست، بلکه بیشتر شبیه احساس سبکی سر، بیثباتی یا شناور بودن است که به دلیل اختلال در سیگنالهای تعادلی از گردن به مغز ایجاد میشود.
- وزوز گوش : سیگنالهای عصبی غیرطبیعی ناشی از فشار روی اعصاب گردن میتوانند توسط مغز به عنوان صدای زنگ یا وزوز تفسیر شوند.
چه زمانی باید به پزشک مراجعه کرد؟ (علائم خطر)
دانستن اینکه چه زمانی علائم شما نیاز به بررسی تخصصی دارند، بسیار مهم است. در حالی که درد و سفتی خفیف گردن را میتوان با روشهای خانگی مدیریت کرد، برخی نشانهها نباید نادیده گرفته شوند.
تفاوت علائم آرتروز گردن با دیسک گردن چیست؟
این سوال بسیاری از بیماران است. اگرچه این دو بیماری میتوانند با هم وجود داشته باشند (آرتروز میتواند ریسک بیرونزدگی دیسک را افزایش دهد)، اما تفاوتهای کلیدی در نحوه بروز علائم دارند. جدول زیر به درک بهتر این تفاوت کمک میکند.
| ویژگی | آرتروز گردن (اسپوندیلوز) | بیرونزدگی دیسک گردن (فتق دیسک) |
|---|---|---|
| علت اصلی | فرسودگی تدریجی و «ساییدگی» مفاصل طی سالها. | اغلب یک رویداد ناگهانی (بلند کردن جسم سنگین، ضربه) یا فشار مکرر. |
| شروع علائم | معمولاً تدریجی و آرام؛ علائم به مرور زمان بدتر میشوند. | اغلب ناگهانی و حاد؛ بیمار معمولاً یک اتفاق خاص را به یاد میآورد. |
| ماهیت درد | بیشتر به صورت درد مبهم، گرفتگی و سفتی در گردن و شانه. | درد تیز، سوزاننده و «برقآسا» که به دست تیر میکشد، علامت غالب است. |
| سن شایع | بیشتر در افراد میانسال و مسن (بالای ۵۰ سال). | میتواند در جوانان (۳۰ تا ۴۰ سال) نیز رخ دهد. |
علائم هشداردهندهای که نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارند
اگر هر یک از علائم زیر را تجربه کردید، باید آن را یک وضعیت اورژانسی تلقی کرده و فوراً به پزشک مراجعه کنید. این علائم میتوانند نشانه فشار شدید روی نخاع (میلوپاتی) باشند:
- شروع ناگهانی بیحسی یا ضعف شدید در دستها یا پاها.
- از دست دادن کنترل ادرار یا مدفوع.
- مشکل جدی در راه رفتن و حفظ تعادل.
- درد گردنی که به طور مداوم در حال بدتر شدن است.
روشهای تشخیص قطعی آرتروز گردن
پزشک یا متخصص کایروپراکتیک پس از گرفتن شرح حال و انجام معاینه فیزیکی، ممکن است برای تأیید تشخیص و ارزیابی شدت بیماری از روشهای تصویربرداری استفاده کند:
- اشعه ایکس (X-ray): اولین و سادهترین روش است که میتواند وجود خارهای استخوانی، کاهش ارتفاع دیسک و تغییرات آرتروزی در مفاصل را نشان دهد.
- امآرآی (MRI): این روش بهترین تصویر را از بافتهای نرم مانند دیسکها، نخاع و ریشههای عصبی ارائه میدهد و میتواند فشار روی عصب یا نخاع را به وضوح مشخص کند.
- سیتی اسکن (CT Scan): جزئیات دقیقی از ساختارهای استخوانی را نشان میدهد و گاهی برای برنامهریزیهای درمانی پیشرفته استفاده میشود.
جمعبندی
آرتروز گردن یک واقعیت مرتبط با افزایش سن است، اما این به معنای آن نیست که باید با درد و محدودیت زندگی کنید. شناخت دقیق علائم، از درد و سفتی موضعی گرفته تا نشانههای عصبی مهم مانند درد انتشاری یا ضعف، کلید اصلی برای اقدام بهموقع است. به یاد داشته باشید که بسیاری از علائم با روشهای غیرجراحی به خوبی کنترل میشوند. مهمترین قدم، نادیده نگرفتن سیگنالهای بدن و مشورت با یک متخصص برای ارزیابی دقیق و دریافت یک برنامه درمانی شخصیسازی شده است.
اگر علائمی که در این مقاله خواندید برایتان آشناست و نگران سلامت گردن خود هستید، منتظر نمانید. برای دریافت مشاوره تخصصی و ارزیابی دقیق وضعیتتان، با متخصصان ما در کلینیک سلامتکده طاها تماس بگیرید. ما به شما کمک میکنیم تا علت درد خود را بشناسید و بهترین مسیر را برای بهبود کیفیت زندگیتان پیدا کنید.
سوالات متداول درباره علائم آرتروز گردن
در این بخش به برخی از رایجترین سوالات و نگرانیهای شما درباره علائم آرتروز گردن پاسخ میدهیم.
آیا آرتروز گردن در جوانی هم اتفاق میافتد؟
بله، اگرچه آرتروز عمدتاً با افزایش سن مرتبط است، اما در جوانان نیز ممکن است به دلیل آسیبهای ورزشی یا تصادفات، عوامل ژنتیکی یا مشاغلی که فشار زیادی بر گردن وارد میکنند، رخ دهد.
آیا این بیماری خطرناک است و منجر به فلج شدن میشود؟
برای اکثر افراد، آرتروز گردن یک بیماری قابل مدیریت است. اما در موارد شدید و پیشرفته، اگر فشار بر نخاع (میلوپاتی) درمان نشود، میتواند منجر به آسیب دائمی عصبی و در موارد نادر، فلجی شود. به همین دلیل تشخیص و اقدام بهموقع اهمیت دارد.
آیا آرتروز گردن باعث بالا رفتن فشار خون میشود؟
بله، تحقیقات نشان دادهاند که بین درد مزمن گردن ناشی از آرتروز و افزایش فشار خون ارتباط وجود دارد. درد مزمن میتواند سیستم عصبی سمپاتیک را فعال کرده و به مرور زمان باعث افزایش فشار خون شود.
آیا ممکن است آرتروز گردن هیچ علامتی نداشته باشد؟
بله، این حالت بسیار رایج است. بسیاری از افراد با وجود داشتن تغییرات آرتروزی در عکسهای رادیولوژی گردن، هیچگونه درد یا علامتی را تجربه نمیکنند.
آیا استرس میتواند علائم آرتروز گردن را تشدید کند؟
بله، قطعاً. استرس روحی باعث انقباض ناخودآگاه عضلات گردن و شانه میشود. این تنش عضلانی مداوم، فشار مکانیکی روی مفاصل و دیسکهای فرسوده را افزایش داده و منجر به تشدید درد و سفتی میشود.
برای تشخیص دقیق به چه متخصصی مراجعه کنم؟
برای شروع میتوانید به پزشک عمومی مراجعه کنید. متخصصان مرتبط با این حوزه شامل متخصص طب فیزیکی و توانبخشی، متخصص مغز و اعصاب (نورولوژیست)، جراح مغز و اعصاب یا ارتوپد ستون فقرات و دکتر کایروپراکتیک هستند. هر کدام از این متخصصان میتوانند در تشخیص و ارائه برنامه درمانی مناسب به شما کمک کنند.
آیا مشکل در بلعیدن غذا میتواند از علائم آرتروز گردن باشد؟
در موارد نادر، بله. خارهای استخوانی بسیار بزرگ در جلوی مهرههای گردن میتوانند به مری فشار آورده و باعث مشکل در بلع (دیسفاژی) شوند.
آیا صدا دادن گردن همیشه نشانه آرتروز است؟
خیر. همانطور که گفته شد، صدا دادن گردن اغلب بیخطر است. تنها زمانی که با درد، سفتی یا کاهش دامنه حرکتی همراه باشد، میتواند نشانهای از آرتروز باشد.
آیا آرتروز گردن درمان قطعی دارد؟ (اشاره کوتاه به مدیریت بیماری)
هیچ درمانی برای معکوس کردن کامل فرآیند ساییدگی مفاصل وجود ندارد. اما علائم آرتروز گردن به خوبی قابل مدیریت و کنترل هستند. روشهای درمانی مؤثر مانند کایروپراکتیک، فیزیوتراپی، ورزشهای اصلاحی، تغییرات سبک زندگی و داروها میتوانند به طور چشمگیری درد را کاهش داده و کیفیت زندگی شما را بهبود بخشند.