سردرد یکی از مشکلات شایع و آزاردهندهای است که میتواند از فشارهای روزمره یا عوامل عصبی و عضلانی ناشی شود و تمرکز، آرامش و کیفیت زندگی را تحت تاثیر قرار دهد. در میان درمانهای طبیعی، استفاده از اسطوخودوس به عنوان یک روش موثر و ایمن برای تسکین سردرد مورد توجه قرار گرفته است. ترکیبات آرامبخش و ضدالتهابی موجود در این گیاه میتوانند به کاهش تنش عضلانی، بهبود گردش خون و کاهش درد به ویژه در سردردهای تنشی و میگرنی کمک کنند.
در کلینیک سلامتکده طاها، ما با تکیه بر تلفیق دانش طب سنتی و علم نوین، از گیاهان دارویی برای مدیریت طبیعی و موثر انواع سردردها بهره میبریم.
در این مقاله، به بررسی خواص علمی اسطوخودوس، تأثیر آن بر انواع سردرد، روشهای کاربردی مصرف و نکات ایمنی مهم برای استفاده از آن خواهیم پرداخت.
آیا درمان سردرد با اسطوخودوس امکانپذیر است؟
اثربخشی اسطوخودوس در تسکین سردرد تنها بر پایهی تجربههای سنتی نیست، بلکه به ترکیبات فعال شیمیایی و اثرات علمی آن بر سیستم عصبی و التهاب بدن نیز مربوط میشود. پژوهشها نشان میدهند که این گیاه از چند مسیر بیولوژیکی مختلف در کاهش سردرد نقش دارد.
نقش ترکیبات آرامبخش در کاهش استرس و تنش عصبی
یکی از دلایل اصلی سردردهای تنشی، استرس و اضطراب است. اسطوخودوس حاوی دو ترکیب مهم به نامهای لینالول و لینالیل استات است که خاصیت آرامبخش و ضداضطراب دارند. این ترکیبات از طریق استنشاق یا جذب پوستی وارد خون میشوند و تنها پس از حدود ۲۰ دقیقه در بدن قابلتشخیصاند.
اثر اصلی لینالول از طریق سیستم گابا در مغز انجام میشود. این ترکیب با تقویت عملکرد گیرندههای گابا، فعالیت عصبی را کاهش داده و حس آرامش ایجاد میکند. این مکانیسم مشابه عملکرد داروهای ضداضطراب مانند دیازپام است، با این تفاوت که اثر اسطوخودوس طبیعیتر و ملایمتر است. بنابراین، این گیاه با کاهش استرس و تنش، میتواند به طور مستقیم در کاهش سردردهای عصبی مؤثر باشد.
خواص ضدالتهابی و تأثیر آن بر تسکین دردهای میگرنی
میگرن معمولاً با التهاب اعصاب و عروق خونی در مغز همراه است. ترکیباتی مانند لینالول در اسطوخودوس، خاصیت ضدالتهابی قابلتوجهی دارند و میتوانند از تولید مواد التهابی در بدن جلوگیری کنند. این فرآیند باعث کاهش التهاب و در نتیجه کاهش شدت حملات میگرنی میشود.
علاوه بر آن، اسطوخودوس خاصیت ضد درد نیز دارد و به کاهش حس درد کمک میکند. در نتیجه، این گیاه همزمان با کاهش التهاب و تسکین درد، به عنوان درمانی مکمل برای بیماران مبتلا به میگرن عمل میکند.
بهبود کیفیت خواب و پیشگیری از سردردهای صبحگاهی
میان خواب بیکیفیت و بروز سردرد، بهویژه سردردهای صبحگاهی، ارتباط مستقیم وجود دارد. کمبود خواب یکی از عوامل اصلی بروز سردردهای تنشی و میگرنی است. رایحهی اسطوخودوس به دلیل اثر آرامبخش خود میتواند کیفیت خواب را بهبود بخشد.
استفاده از اسانس اسطوخودوس در اتاق خواب پیش از خوابیدن، به سریعتر خوابیدن، خواب عمیقتر و کاهش بیداریهای شبانه کمک میکند. از این رو، اسطوخودوس نه تنها برای درمان سردرد پس از وقوع، بلکه به عنوان یک روش پیشگیرانه طبیعی نیز مفید است. با بهبود کیفیت خواب، یکی از محرکهای اصلی سردرد از بین میرود و احتمال بروز آن کاهش مییابد.
خواص اسطوخودوس برای درمان انواع سردرد
با آشنایی با مکانیسمهای علمی اسطوخودوس، بهتر میتوان فهمید که این گیاه چگونه در درمان انواع مختلف سردرد نقش دارد. میزان تأثیر آن بستگی به نوع و علت سردرد دارد.
اسطوخودوس به عنوان بهترین درمان برای سردردهای عصبی و تنشی
سردردهای تنشی یا عصبی شایعترین نوع سردرد هستند. این نوع سردرد معمولاً به صورت فشار یا درد خفیف و مداوم در دو طرف سر، پیشانی یا پشت گردن احساس میشود. علت اصلی آن انقباض عضلات سر و گردن است که بیشتر به دلیل استرس، اضطراب یا خستگی ایجاد میشود.
اسطوخودوس با داشتن دو اثر اصلی، گزینهای مؤثر برای این نوع سردرد است: از یک سو، خاصیت ضداضطراب و آرامبخش آن به کاهش استرس و تنش روانی کمک میکند؛ از سوی دیگر، خاصیت ضداسپاسم و شلکننده عضلات آن باعث کاهش گرفتگی و انقباض عضلات گردن و شانه میشود. همین ترکیب باعث شده اسطوخودوس یکی از بهترین درمانهای طبیعی برای سردردهای تنشی باشد.
در طب سنتی، گیاهان دیگری نیز برای تسکین درد استفاده میشوند. به عنوان مثال، ریحان به دلیل خواص آرامبخش و شلکننده عضلانی خود برای سردردهای ناشی از تنش عضلانی توصیه میشود؛ در واقع، درمان سردرد با ریحان نیز مانند اسطوخودوس بر پایهٔ کاهش تنش عضلانی و آرامسازی سیستم عصبی عمل میکند.
تأثیر اسطوخودوس بر کاهش شدت و تکرار حملات میگرن
مطالعات علمی نشان دادهاند که استنشاق اسانس اسطوخودوس در آغاز حمله میگرن میتواند شدت درد را به طور محسوسی کاهش دهد. در پژوهشی منتشرشده در European Neurology، میانگین کاهش درد در گروه مصرفکننده اسطوخودوس ۳.۶ بود در حالی که در گروه دارونما ۱.۶ ثبت شد. استفاده منظم از این گیاه نیز در کاهش دفعات و شدت حملات مؤثر است.
بنابراین، اسطوخودوس را میتوان گزینهای طبیعی و بیخطر برای درمان میگرن در خانه دانست که در کنار سایر روشهای درمانی قابل استفاده است.
نقش اسطوخودوس در تسکین سردردهای ناشی از بیخوابی
سردردهای صبحگاهی معمولاً نتیجه خواب ناکافی یا خواب بیکیفیت هستند. همانطور که پیشتر گفته شد، خاصیت آرامبخش و خوابآور اسطوخودوس میتواند به بهبود چرخه خواب کمک کند.
استفاده از دیفیوزر حاوی چند قطره روغن اسطوخودوس در اتاق خواب، حدود یک ساعت قبل از خواب، یا نوشیدن یک فنجان دمنوش اسطوخودوس، به آرام شدن ذهن و بدن کمک میکند. این کار باعث خواب عمیقتر و کاهش احتمال بروز سردرد صبحگاهی میشود.
این رویکرد پیشگیرانه یکی از هوشمندانهترین انواع روش های درمان سردرد است، زیرا به جای درمان درد پس از بروز، علت اصلی آن یعنی بیخوابی را هدف قرار میدهد.
روشهای استفاده از اسطوخودوس برای درمان فوری سردرد
برای بهرهمندی از خواص اسطوخودوس، باید روش صحیح استفاده از آن را متناسب با نوع سردرد و شرایط خود انتخاب کنید. در ادامه، چهار روش اصلی و کاربردی به همراه دستورالعملهای دقیق ارائه میشود.
روش بهترین کاربرد دستورالعمل کلیدی زمان تأثیرگذاری
رایحهدرمانی (استنشاق) میگرن، سردرد تنشی استنشاق بخار ۲-۴ قطره روغن در آب جوش به مدت ۱۵ دقیقه سریع (۵-۱۵ دقیقه)
ماساژ موضعی سردرد تنشی، درد گردن رقیق کردن ۲-۳ قطره روغن در ۱ قاشق چایخوری روغن حامل؛ ماساژ شقیقهها/گردن متوسط (۱۵-۳۰ دقیقه)
دمنوش اسطوخودوس سردرد استرسی، بیخوابی دم کردن ۱-۲ قاشق چایخوری غنچه خشک (نه روغن) در آب داغ برای ۵-۱۰ دقیقه آهستهتر (۳۰-۶۰ دقیقه)
کمپرس عرق اسطوخودوس تسکین عمومی سردرد آغشته کردن یک پارچه به عرق اسطوخودوس و قرار دادن روی پیشانی متوسط (۱۰-۲۰ دقیقه)
رایحهدرمانی (Aromatherapy) 
رایحهدرمانی با اسطوخودوس، سریعترین راه برای رساندن ترکیبات فعال این گیاه به مغز است و در تسکین فوری سردردهای حاد بسیار مؤثر عمل میکند. این روش بهویژه برای افرادی که دچار استرس یا کمخوابی هستند، مفید است.
روشهای استفاده:
- استنشاق بخار (بخور): ۲ تا ۴ قطره اسانس خالص اسطوخودوس را در ۲ تا ۳ فنجان آب داغ بریزید. یک حوله روی سر خود بیندازید، چشمان خود را ببندید و بخار را بهآرامی برای ۱۰ تا ۱۵ دقیقه استنشاق کنید.
- دیفیوزر: چند قطره از اسانس را طبق دستور دستگاه در مخزن آب بریزید و در محیط روشن کنید.
- استنشاق مستقیم: ۱ تا ۲ قطره اسانس را روی دستمال یا پنبه ریخته و نزدیک بینی برای چند دقیقه نفس عمیق بکشید.
علاوه بر اسطوخودوس، گیاهان دیگری نیز در رایحهدرمانی کاربرد دارند. برای نمونه، درمان سردرد با نعناع به دلیل وجود منتول و ایجاد حس خنکی، یکی از محبوبترین روشها برای کاهش سریع درد در ناحیه پیشانی و شقیقهها است.
ماساژ موضعی شقیقهها و گردن با روغن اسطوخودوس
ماساژ با روغن اسطوخودوس راهی مؤثر برای رفع تنش عضلانی در ناحیه سر، گردن و شانهها است. این روش جذب پوستی ترکیبات گیاه را با اثر آرامبخش فیزیکی ماساژ ترکیب میکند.
نکته مهم: اسانس خالص را هرگز مستقیماً روی پوست نمالید.
روش رقیقسازی: ۲ تا ۳ قطره اسانس اسطوخودوس را با یک قاشق چایخوری (حدود ۵ میلیلیتر) روغن حامل مثل بادام شیرین، نارگیل یا جوجوبا ترکیب کنید.
روش ماساژ: مقدار کمی از روغن ترکیبی را روی نوک انگشتان بریزید و با حرکات آرام و دایرهای روی شقیقهها، پیشانی، پشت گردن و شانهها ماساژ دهید.
برخی افراد برای افزایش حس طراوت، چند قطره آبلیمو به روغن ماساژ خود اضافه میکنند. هرچند شواهد علمی کافی برای درمان سردرد با آبلیمو وجود ندارد، اما بوی نشاطآور آن میتواند به بهبود خلقوخو کمک کند.
نوشیدن دمنوش آرامبخش اسطوخودوس
دمنوش اسطوخودوس روشی ملایمتر و تدریجی برای آرامسازی بدن و پیشگیری از سردردهای ناشی از اضطراب و کمخوابی است.
هشدار: برای تهیه دمنوش، فقط از غنچه خشکشده خوراکی اسطوخودوس استفاده کنید. مصرف خوراکی اسانس اسطوخودوس خطرناک است.
مواد لازم:
- ۱ تا ۲ قاشق چایخوری غنچه خشک اسطوخودوس (خوراکی)
- ۱ فنجان آب داغ (نه در حال جوش)
طرز تهیه:
- غنچهها را در قوری یا لیوان مخصوص دمنوش بریزید.
- آب داغ را روی آن ریخته و درب آن را ببندید.
- اجازه دهید ۵ تا ۱۰ دقیقه دم بکشد.
- صاف کرده و در صورت تمایل با کمی عسل یا چند قطره لیمو میل کنید.
این نوشیدنی آرامبخش یکی از بهترین گزینهها برای دمنوش برای سردرد است و ریشه در اصول درمان سردرد با طب سنتی دارد. بهویژه برای مصرف شبانه مفید است و به کاهش تنش روزانه و بهبود خواب کمک میکند.
البته انواع دمنوش برای سردرد وجود دارند که هر یک ویژگی خاص خود را دارند، اما دمنوش اسطوخودوس به دلیل اثر مستقیم بر سیستم عصبی، جایگاه ویژهای دارد.
استفاده از عرق اسطوخودوس
عرق اسطوخودوس محصول فرعی فرآیند استخراج اسانس است که غلظت بسیار ملایمتری دارد و برای استفاده موضعی ایمنتر است.
روش استفاده: یک پارچه تمیز یا پد پنبهای را به عرق اسطوخودوس آغشته کرده و روی پیشانی و شقیقهها قرار دهید. ۱۰ تا ۲۰ دقیقه بماند تا التهاب و تنش کاهش یابد. همچنین میتوانید آن را در بطری اسپری ریخته و هنگام شروع سردرد روی صورت و گردن اسپری کنید.
این روش بسیار شبیه به درمان سردرد با گلاب است که در طب سنتی برای کاهش حرارت بدن و آرامسازی ذهن کاربرد داشته و هنوز هم در درمان سردردهای ناشی از استرس و گرما مؤثر است
درمان سردرد با طب سنتی و کایروپراکتیک؛ راهکاری مطمئن و طبیعی
اسطوخودوس یک درمان طبیعی و موثر برای کاهش سردرد است، اما برای رسیدن به نتایج پایدار و ریشهای، توصیه میشود از ترکیبی از روشهای تخصصی طب سنتی و کایروپراکتیک استفاده کنید. این روشها با کاهش التهاب، بهبود گردش خون و آرامسازی اعصاب، شدت و دفعات حملات سردرد را به شکل ماندگار کاهش میدهند.
در سلامتکده طاها، تمامی روشها زیر نظر متخصصان مجرب انجام میشوند و برنامههای اختصاصی بر اساس نوع سردرد هر فرد طراحی میشوند. همچنین، پک درمان سردرد برای تسریع روند بهبود در اختیار شما است.
همین حالا با ما تماس بگیرید و از مشاوره تخصصی رایگان بهرهمند شوید تا یک برنامه درمانی جامع و شخصیسازی شده دریافت کنید و ریشه سردرد خود را با ترکیبی از روشهای تخصصی و دارو برای سردرد هدف قرار دهید.
نکات مهم و موارد احتیاط در مصرف اسطوخودوس
اگرچه اسطوخودوس یک درمان طبیعی مؤثر است، اما این به معنای بیخطر بودن مطلق آن نیست. اسانسهای گیاهی بسیار غلیظ هستند و استفاده نادرست از آنها ممکن است عوارضی به همراه داشته باشد. رعایت نکات زیر به شما کمک میکند تا از فواید اسطوخودوس با اطمینان بیشتری بهرهمند شوید.
آیا استفاده از روغن اسطوخودوس روی پوست بیخطر است؟
به طور کلی بله، اما فقط در صورتی که دو اصل مهم را رعایت کنید: رقیقسازی و تست حساسیت.
۱. رقیقسازی: هرگز اسانس اسطوخودوس را به صورت خالص روی پوست نزنید. این کار میتواند باعث تحریک، قرمزی یا حتی واکنش آلرژیک تاخیری شود. همیشه آن را با روغن حامل مانند بادام شیرین، نارگیل یا جوجوبا رقیق کنید.
۲. تست حساسیت : پیش از استفاده گسترده، مقدار کمی از روغن رقیقشده را روی پوست داخل آرنج بمالید و ۲۴ ساعت صبر کنید. در صورت عدم بروز قرمزی یا خارش، استفاده از آن بیخطر است.
۳. کیفیت محصول: اطمینان حاصل کنید که اسانس مورد استفاده شما کاملاً خالص باشد. همچنین از خرید روغنهای عطری یا محصولات حاوی ترکیبات مصنوعی خودداری کنید.
در طب سنتی، خمیرهای گیاهی نیز برای تسکین درد استفاده میشوند. به عنوان نمونه، درمان سردرد با زردچوبه به دلیل خاصیت ضدالتهابیاش شناخته شده است، اما مانند اسطوخودوس باید با احتیاط و پس از تست حساسیت استفاده شود.
تداخلات دارویی
اسطوخودوس ممکن است باعث کاهش فعالیت سیستم عصبی مرکزی شود. در صورت مصرف همزمان با برخی داروها، احتمال بروز خوابآلودگی، سرگیجه یا حتی اختلال تنفسی افزایش مییابد. مهمترین داروهایی که میتوانند با اسطوخودوس تداخل داشته باشند عبارتاند از:
- بنزودیازپینها (مانند آلپرازولام، دیازپام، لورازپام)
- باربیتوراتها
- داروهای خوابآور مانند زولپیدم
- داروهای ضدافسردگی و ضداضطراب
- داروهای مسکن مخدر (اپیوئیدها)
- شلکنندههای عضلانی
- الکل
اگر از هر یک از داروهای بالا استفاده میکنید، پیش از مصرف اسطوخودوس حتماً با پزشک مشورت کنید. همچنین مصرف اسطوخودوس را دستکم دو هفته پیش از عمل جراحی متوقف کنید، زیرا ممکن است با داروهای بیهوشی تداخل داشته باشد.
بسیاری از افراد ترجیح میدهند به جای داروهای شیمیایی از گزینههای طبیعی استفاده کنند، اما باید دانست که حتی یک داروی گیاهی برای سردرد نیز میتواند با داروهای دیگر تداخل داشته باشد. آگاهی و مشاوره با پزشک همیشه ضروری است.
نکات مصرف در دوران بارداری، شیردهی و برای کودکان
در دوران بارداری، بهویژه سهماهه اول، توصیه میشود از اسانسها بهطور کامل اجتناب کنید. در ماههای بعد، میتوان از اسطوخودوس با غلظت بسیار پایین (حداکثر ۱٪) و ترجیحاً بهصورت استنشاقی استفاده کرد. همیشه با پزشک خود مشورت کنید.
در دوران شیردهی، استفاده از اسطوخودوس معمولاً بیخطر است، اما نباید روی سینه یا نواحی در تماس با نوزاد استفاده شود. اطمینان حاصل کنید که روغن پیش از تماس با نوزاد کاملاً جذب شده باشد.
برای کودکان، استفاده از اسانسها باید با احتیاط انجام شود:
- برای نوزادان زیر ۳ ماه ممنوع است.
- برای کودکان ۶ تا ۲۴ ماهه، غلظت ایمن حدود ۰.۲۵ تا ۰.۵٪ (۱ قطره در ۲ قاشق چایخوری روغن حامل) است.
- اسانسها را دور از دسترس کودکان نگه دارید و هرگز اجازه ندهید آنها را بخورند.
برخی تحقیقات اولیه احتمال دادهاند که استفاده مکرر از روغن اسطوخودوس روی پوست پسران نابالغ ممکن است باعث تغییرات هورمونی موقت شود (مانند ژنیکوماستی)، هرچند هنوز قطعیت علمی ندارد.
در دوران بارداری، بعضی از گیاهان باید با احتیاط بیشتری مصرف شوند. مثلاً درمان سردرد با دارچین به شکل دمنوش یا مکمل معمولاً در این دوران توصیه نمیشود، چون ممکن است باعث تحریک انقباضات رحمی شود.
جمع بندی
اسطوخودوس، این گیاه باستانی با رایحهای آسمانی، یک ابزار درمانی قدرتمند و چندوجهی برای مقابله با انواع سردرد است. شواهد علمی به وضوح نشان میدهند که خواص آرامبخش، ضدالتهاب، ضد درد و شلکننده عضلانی آن، این گیاه را به یک گزینه مؤثر برای تسکین سردردهای تنشی و حتی حملات میگرن تبدیل کرده است. استفاده از دمنوش برای سردرد یکی از روشهای ملایم و مؤثر بهرهمندی از خواص اسطوخودوس است که به آرامش ذهن و کاهش تنش کمک میکند. با این حال، قدرت این گیاه نیازمند استفاده آگاهانه و مسئولانه است. رعایت نکات ایمنی، به ویژه در مورد رقیقسازی، عدم مصرف خوراکی اسانس و احتیاط در گروههای حساس، برای بهرهمندی کامل و بیخطر از مزایای آن ضروری است.
درمانهای طبیعی میتوانند نقش مهمی در مدیریت درد داشته باشند، اما تشخیص صحیح علت سردرد شما اولین گام است. برای دریافت مشاوره تخصصی و طراحی یک برنامه درمانی یکپارچه که متناسب با نیازهای شما باشد، میتوانید با متخصصان ما در کلینیک سلامتکده طاها در تماس باشید.
سوالات متداول
بهترین روش استفاده از اسطوخودوس برای میگرن چیست؟
بر اساس شواهد بالینی، استنشاق بخار اسانس اسطوخودوس به مدت ۱۵ دقیقه در همان ابتدای شروع حمله میگرن، مؤثرترین روش برای کاهش سریع شدت درد است.
آیا دمنوش اسطوخودوس به اندازه روغن آن برای سردرد مؤثر است؟
دمنوش بیشتر برای ایجاد آرامش عمومی و پیشگیری از سردردهای ناشی از استرس مناسب است، در حالی که استنشاق یا ماساژ روغن آن برای تسکین سریع درد حاد تأثیرگذاری بیشتری دارد.
برای سردرد عصبی، استنشاق اسطوخودوس بهتر است یا مصرف خوراکی آن؟
برای سردرد تنشی حاد، استنشاق یا ماساژ موضعی بهترین گزینهها هستند. هرگز نباید اسانس (روغن) اسطوخودوس را به صورت خوراکی مصرف کرد؛ فقط دمنوش تهیه شده از غنچههای خشک گیاه قابل نوشیدن است .
چقدر طول میکشد تا اسطوخودوس سردرد را تسکین دهد؟
تسکین درد از طریق استنشاق میتواند ظرف ۵ تا ۱۵ دقیقه شروع شود. تأثیر ماساژ موضعی ممکن است ۱۵ تا ۳۰ دقیقه طول بکشد.دمنوش اثر آهستهتر و تدریجیتری دارد.
آیا میتوان روغن اسطوخودوس را به صورت خوراکی مصرف کرد؟
خیر، هرگز. مصرف خوراکی روغن اسطوخودوس سمی است و میتواند عوارض جدی گوارشی و عصبی مانند تهوع، استفراغ، درد شکم و سرگیجه ایجاد کند. فقط دمنوش تهیه شده از غنچههای خشک گیاه قابل نوشیدن است .
طرز تهیه دمنوش اسطوخودوس برای خواب و سردرد چگونه است؟
۱ تا ۲ قاشق چایخوری غنچه خشک اسطوخودوس را در یک فنجان آب داغ بریزید و اجازه دهید ۵ تا ۱۰ دقیقه دم بکشد، سپس آن را صاف کنید. میتوانید برای طعم بهتر، کمی عسل یا لیمو به آن اضافه کنید.
آیا اسطوخودوس برای سردرد کودکان بیخطر است؟
برای کودکان بالای ۳ ماه میتواند بیخطر باشد، به شرطی که با غلظت بسیار پایین (۰.۵٪ تا ۱٪) رقیق شده و با احتیاط فراوان استفاده شود. هرگز نباید به صورت خوراکی مصرف شود و همیشه قبل از استفاده با پزشک اطفال مشورت کنید .
آیا اسطوخودوس باعث افت فشار خون میشود؟
بله، مطالعات نشان دادهاند که رایحهدرمانی با اسطوخودوس میتواند اثر کاهنده فشار خون ملایمی داشته باشد. افرادی که فشار خون پایین دارند باید در مصرف آن احتیاط کنند .
آیا ترکیب اسطوخودوس با گیاهان دیگر مثل بابونه تأثیر آن را بیشتر میکند؟
بله، ترکیب اسطوخودوس با گیاهان آرامبخش دیگر مانند بابونه میتواند یک اثر همافزایی ایجاد کند. دمنوش ترکیبی این دو گیاه برای بهبود خواب و کاهش سردردهای ناشی از استرس فوقالعاده است .
در صورت عدم بهبودی سردرد، چه زمانی باید به پزشک مراجعه کنیم؟
اگر سردرد شما بسیار شدید، ناگهانی، همراه با علائم دیگری مانند تب، سفتی گردن، اختلال در بینایی یا تکلم است، یا اگر با وجود درمانهای خانگی بدتر میشود، باید فوراً به پزشک مراجعه کنید.