سردردی که در ناحیه پیشانی آغاز میشود و تا پشت چشمها گسترش مییابد، یکی از رایجترین و در عین حال آزاردهندهترین انواع سردرد است. این نوع درد میتواند تمرکز ذهنی را کاهش دهد، کارایی فرد را در انجام فعالیتهای روزانه مختل کند و احساس خستگی و کلافگی شدیدی ایجاد کند.
اما پرسش اصلی اینجاست: علت سردرد پیشانی و چشم چیست؟ آیا تنها ناشی از خستگی و کمخوابی است یا میتواند نشانهای از مشکلات جدیتری مانند میگرن، سینوزیت یا اختلالات عضلانی-اسکلتی باشد؟
شناخت دلایل گوناگون این نوع سردرد، نخستین گام در مسیر تشخیص و درمان مؤثر آن است. در کلینیک سلامتکده طاها، تیمی از متخصصان با رویکردی جامع و تمرکز بر بررسی ریشههای اسکلتی-عضلانی بدن، به بیماران کمک میکنند تا منشأ اصلی درد خود را پیدا کرده و درمان مناسبی را دریافت کنند.
در این مقاله به بررسی جامع علل احتمالی سردردهای ناحیه پیشانی و چشم، نشانههای هشداردهنده و زمانی که باید به پزشک مراجعه کنید میپردازیم تا بتوانید با آگاهی بیشتر، بهترین تصمیم را برای سلامت خود بگیرید.
علائم کلیدی سردرد پیشانی و چشم
قبل از اینکه به سراغ دلایل اصلی برویم، مهم است که به درد خود گوش دهید. نوع درد، محل دقیق آن و علائم همراه، سرنخهای مهمی برای تشخیص علت سردرد شما هستند.
احساس فشار و سنگینی در پیشانی و پشت چشمها
یکی از شایعترین توصیفات، احساس فشاری است که گویی نواری محکم دور سر، بهویژه در ناحیه پیشانی، بسته شده است. این احساس سنگینی و فشار میتواند در پشت چشمها نیز متمرکز شود. این نوع درد اغلب با
سردرد تنشی همراه است، اما میتواند نشانهای از خستگی چشم دیجیتال یا حتی مراحل اولیه یک سردرد سینوسی نیز باشد. در سردردهای سینوسی، این فشار معمولاً با خم شدن به جلو تشدید میشود و در نواحی گونهها و بینی نیز احساس میگردد.
درد ضرباندار در مقابل درد یکنواخت و دائمی
تفاوت در کیفیت درد یکی از مهمترین عوامل تشخیصی است. آیا درد شما حالت ضرباندار و نبضمانند دارد یا یکنواخت و پایدار است؟
- درد ضرباندار : این نوع درد که اغلب با ضربان قلب هماهنگ است، یکی از علائم کلاسیک میگرن به شمار میرود. این درد معمولاً شدید است و میتواند فعالیتهای روزانه را مختل کند.
- درد یکنواخت و دائمی : یک درد گنگ، پایدار و بدون نبض، بیشتر مشخصه سردرد تنشی است.
- سردرد گردنی (سرویکوژنیک) نیز میتواند باعث دردی مشابه و یکنواخت شود که از گردن به سمت سر تیر میکشد.
علائم همراه مانند حساسیت به نور، تهوع یا گرفتگی بینی
علائم همراه، قطعات نهایی پازل تشخیصی هستند.
- حساسیت شدید به نور (فتوفوبیا) و صدا (فنوفوبیا)، همراه با تهوع و گاهی استفراغ،، از علائم مشخصه میگرن بهشمار میروند.
- گرفتگی بینی، ترشحات غلیظ و رنگی (زرد یا سبز)، کاهش حس بویایی و تب، علائم معمول سردرد سینوسی هستند که ناشی از عفونت سینوسها (سینوزیت) است.
- قرمزی و آبریزش از یک چشم، افتادگی پلک و گرفتگی بینی در همان سمت سر، همراه با درد فوقالعاده شدید و تیز، مشخصه سردرد خوشهای است.
- درد و سفتی گردن و تشدید سردرد با حرکات خاص گردن، قویاً به سردرد گردنی اشاره دارد.
یک نکته بسیار مهم این است که بسیاری از افراد، سردردهای همراه با گرفتگی بینی را به اشتباه سینوسی تشخیص میدهند. در حالی که مطالعات نشان میدهد حدود 90% از این موارد در واقع میگرن هستند، زیرا عصب سهقلو (تریژمینال) که در میگرن فعال میشود، به سینوسها نیز عصبدهی میکند و میتواند علائمی شبیه به مشکلات سینوسی ایجاد کند.
۷ علت اصلی که باعث سردرد در ناحیه پیشانی و چشم میشوند
اکنون که با علائم کلیدی آشناتر شدیم، بیایید ۷ علت سردرد پیشانی و چشم را با جزئیات بیشتری بررسی کنیم.
۱. سردرد تنشی (Tension Headache):
این نوع سردرد، همانطور که از نامش پیداست، اغلب با تنش و استرس مرتبط است و شایعترین نوع سردرد در سراسر جهان است.
- علائم: درد معمولاً خفیف تا متوسط، دوطرفه و به صورت یک فشار یکنواخت یا احساس بستن یک نوار محکم دور پیشانی توصیف میشود. حساسیت در عضلات پوست سر، گردن و شانهها نیز شایع است. این نوع سردرد با فعالیت بدنی معمول بدتر نمیشود و معمولاً تهوع و استفراغ ندارد.
- محرکها: استرس شایعترین محرک است. عوامل دیگری مانند خستگی، کمبود خواب، وضعیت نامناسب بدن (بهویژه هنگام کار با کامپیوتر)، و خستگی چشم نیز میتوانند باعث بروز آن شوند.
۲. سردرد سینوسی (Sinus Headache):
این سردرد نتیجه مستقیم عفونت و التهاب در سینوسها (حفرههای پر از هوا در استخوانهای صورت) است که به آن سینوزیت میگویند.
- علائم: درد به صورت یک فشار عمیق و مداوم در پیشانی، بین چشمها، روی استخوانهای گونه و پل بینی احساس میشود. این درد معمولاً با خم شدن به جلو یا دراز کشیدن تشدید میشود.
- نشانههای کلیدی: سردرد سینوسی تقریباً همیشه با علائم دیگر عفونت سینوسی همراه است، مانند ترشحات غلیظ و رنگی (زرد یا سبز) از بینی، گرفتگی بینی، تب، خستگی و گاهی کاهش حس بویایی.
۳. خستگی چشم دیجیتال (Digital Eye Strain):
در دنیای امروز، بسیاری از ما ساعتهای طولانی به صفحه نمایش کامپیوتر، تبلت و گوشیهای هوشمند خیره میشویم. این کار میتواند فشار زیادی به چشمها وارد کند.
- علائم: این وضعیت میتواند باعث سردردی شبیه به سردرد تنشی در ناحیه پیشانی و پشت چشمها شود. علائم دیگر شامل خشکی، سوزش و خستگی چشم، تاری دید و درد در گردن و شانهها است.
- علل: عواملی مانند نور زیاد صفحه نمایش، فاصله نامناسب از مانیتور، وضعیت نامناسب نشستن و بهویژه ضعف بینایی اصلاحنشده (نیاز به عینک) میتوانند خستگی چشم را تشدید کنند.
۴. میگرن (Migraine):
میگرن یک بیماری عصبی پیچیده است، نه فقط یک سردرد شدید. درد آن میتواند آنقدر شدید باشد که فرد را برای ساعتها یا حتی روزها از کار و زندگی بیندازد.
- علائم: درد میگرن معمولاً ضرباندار، متوسط تا شدید و اغلب یکطرفه است، هرچند میتواند دوطرفه نیز باشد. این درد در پیشانی، شقیقهها یا پشت چشمها احساس میشود. میگرن اغلب با تهوع و استفراغ و حساسیت شدید به نور و صدا همراه است. برخی افراد قبل یا حین حمله، دچار “اورا” (Aura) میشوند که شامل اختلالات بینایی موقت مانند دیدن جرقههای نور یا نقاط کور است.
- محرکها: عوامل متعددی میتوانند باعث شروع حمله میگرنی شوند، از جمله تغییرات هورمونی (در زنان)، استرس، تغییرات الگوی خواب، برخی غذاها (مانند پنیر کهنه و شکلات)، الکل و تغییرات آب و هوا.
۵. سردرد خوشهای (Cluster Headache):
این نوع سردرد نادر اما فوقالعاده دردناک است و به صورت دورهای یا خوشهای رخ میدهد.
- علائم: درد به صورت ناگهانی شروع شده و بسیار شدید، تیز و خنجری توصیف میشود. این درد تقریباً همیشه یکطرفه بوده و در اطراف یا پشت یک چشم متمرکز است. شدت درد به حدی است که فرد دچار بیقراری شده و نمیتواند آرام بنشیند.
- نشانههای کلیدی: علائم مشخصه آن شامل اشکریزش و قرمزی چشم، افتادگی پلک، و گرفتگی یا آبریزش بینی فقط در همان سمت درد است. این حملات معمولاً کوتاه (۱۵ دقیقه تا ۳ ساعت) اما مکرر هستند و ممکن است چندین بار در روز رخ دهند.
۶. سردرد گردنی (Cervicogenic Headache):
این یک نوع سردرد ثانویه است، به این معنی که درد از مشکل دیگری، یعنی اختلال در ستون فقرات گردنی، ناشی میشود.
- علائم: درد معمولاً یکطرفه، با شدت خفیف تا متوسط و ماهیت غیر ضرباندار است. این درد از گردن شروع شده و به پشت سر، شقیقه، پیشانی و حتی پشت چشم انتشار مییابد. درد اغلب با حرکات خاص گردن یا قرار گرفتن در یک وضعیت ثابت برای مدت طولانی (مانند کار با کامپیوتر) تشدید میشود و معمولاً با کاهش دامنه حرکتی گردن و سفتی آن همراه است.
- مکانیسم درد: علت این نوع سردرد، پدیدهای به نام درد ارجاعی است. اعصاب سه مهره بالایی گردن (C1, C2, C3) با عصب سهقلو که مسئول حس صورت و سر است، در ساقه مغز یک مرکز پردازش درد مشترک دارند. به همین دلیل، تحریک این اعصاب گردنی به دلیل مشکلاتی مانند آرتروز گردن یا دیسک گردن، توسط مغز به اشتباه به عنوان درد در نواحی پیشانی و چشم تفسیر میشود.
۷. علل دیگر
- آلرژیها: واکنشهای آلرژیک میتوانند باعث التهاب و گرفتگی سینوسها شوند و فشاری ایجاد کنند که منجر به سردردی شبیه به سردرد سینوسی در ناحیه پیشانی و چشمها میشود.
- مشکلات دندانی و مفصل فک (TMJ):
عفونت دندان یا اختلال در مفصل گیجگاهی-فکی (TMJ) میتواند باعث ایجاد درد ارجاعی به ناحیه صورت، گیجگاه و پیشانی شود. دندانقروچه در خواب نیز یکی از دلایل سردردهای صبحگاهی در این ناحیه است.
نوع سردرد محل درد نوع درد علائم همراه
سردرد تنشی دو طرف سر، پیشانی (شبیه نوار) فشارنده، یکنواخت، خفیف تا متوسط حساسیت خفیف به نور یا صدا، درد عضلات گردن و شانه
میگرن معمولاً یک طرف سر، پشت چشم ضرباندار، شدید، ناتوانکننده تهوع، استفراغ، حساسیت شدید به نور و صدا
سردرد سینوسی پیشانی، گونهها، پشت چشمها فشار عمیق و مداوم، دردناک گرفتگی بینی، ترشحات غلیظ و رنگی، تب، کاهش حس بویایی
سردرد خوشهای یک طرف سر، همیشه دور یک چشم سوزشی، تیز، شدیدترین نوع درد قرمزی و آبریزش چشم، افتادگی پلک، گرفتگی بینی، بیقراری شدید
سردرد گردنی یک طرف سر، از پشت گردن به پیشانی درد یکنواخت و غیرضربانی که با حرکت گردن بدتر میشود درد و سفتی گردن، کاهش دامنه حرکتی گردن
چه زمانی سردرد پیشانی و چشم یک علامت خطرناک است؟
اگرچه بیشتر سردردها خوشخیم هستند، اما برخی علائم خطرناک وجود دارند که نشاندهنده یک وضعیت اورژانسی پزشکی هستند و نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارند.
سردردهای ناگهانی و شدید
اگر دچار سردردی شدید که بهطور ناگهانی آغاز شده و ظرف کمتر از یک دقیقه به بالاترین شدت خود رسید (که به آن «سردرد رعدآسا» گفته میشود)، با یک وضعیت اورژانسی مواجه هستید. این نوع سردرد ممکن است نشانهای از خونریزی مغزی ناشی از پارگی آنوریسم باشد و نیازمند مراجعه فوری به اورژانس است.
همراهی سردرد با تب، سفتی گردن یا اختلال در بینایی
ترکیب سردرد شدید با تب و سفتی گردن میتواند علامت مننژیت (التهاب پردههای مغز) باشد که یک عفونت جدی و نیازمند درمان فوری است. همچنین، سردردی که با تاری دید، دوبینی، ضعف یا بیحسی در هر قسمتی از بدن همراه باشد، میتواند نشانه سکته مغزی یا مشکلات جدی عصبی دیگر باشد و باید بلافاصله بررسی شود.
سردردی که پس از ضربه به سر ایجاد میشود
هرگونه سردردی که به دنبال یک ضربه به سر، حتی اگر جزئی به نظر برسد، ایجاد شود، باید توسط پزشک ارزیابی گردد. این سردرد میتواند نشانه آسیب مغزی، خونریزی داخلی یا ضربه مغزی باشد، بهویژه اگر با گذشت زمان بدتر شود.
جمعبندی
سردرد پیشانی و چشم یکی از علائم شایع است که میتواند دلایل مختلفی مانند استرس، خستگی چشم، میگرن یا مشکلات گردنی داشته باشد. شناخت نوع درد و علائم همراه، نقش مهمی در انتخاب درمان مناسب دارد.
در صورت بروز علائم هشدار دهنده مانند سردرد ناگهانی، تب، تهوع یا علائم عصبی، حتماً باید به پزشک مراجعه شود.
اگر سردرد شما با درد یا خشکی گردن همراه است یا به دنبال روشهای غیردارویی هستید، متخصصان سلامتکده طاها با بررسی دقیق و ارائه راهکارهای تخصصی، آماده همراهی با شما در مسیر درمان هستند.
سوالات متداول درباره علت سردرد پیشانی و چشم
تفاوت اصلی سردرد سینوسی با سردرد میگرنی چیست؟
تفاوت اساسی میان این دو نوع سردرد در علائم همراه آنها نهفته است. سردرد سینوسی معمولاً در اثر عفونت سینوسها ایجاد میشود و با ترشحات غلیظ و رنگی بینی (زرد یا سبز)، تب و کاهش حس بویایی همراه است. در حالیکه سردرد میگرنی با درد ضرباندار شدید، تهوع، و حساسیت بالا به نور و صدا مشخص میشود. اگرچه گرفتگی بینی در میگرن هم ممکن است دیده شود، اما معمولاً ترشحات شفاف بوده و تب وجود ندارد.
آیا استرس و اضطراب میتواند باعث سردرد پیشانی شود؟
بله. استرس یکی از عوامل اصلی بروز سردردهای ناحیه پیشانی است. استرس میتواند سردردهای تنشی ایجاد کند که به صورت احساس فشار در پیشانی ظاهر میشوند. همچنین تنش و انقباض مداوم عضلات گردن و شانه در اثر استرس، ممکن است به بروز سردردهای گردنی (سرویکوژنیک) منجر شود که درد آن به ناحیه پیشانی و پشت چشمها انتشار مییابد.
برای تشخیص دقیق علت سردرد به چه پزشکی مراجعه کنیم؟
برای شروع، مراجعه به یک پزشک عمومی یا پزشک خانواده انتخاب خوبی است. آنها میتوانند ارزیابی اولیه را انجام دهند. بسته به تشخیص احتمالی، ممکن است شما را به یک متخصص مغز و اعصاب (نورولوژیست) برای شرایطی مانند میگرن یا سردرد خوشهای ارجاع دهند. اگر سردرد شما با درد و سفتی گردن همراه است، مراجعه به یک متخصص در زمینه سلامت اسکلتی-عضلانی، مانند کایروپراکتور، میتواند برای ارزیابی و درمان مشکلات گردنی بسیار مفید باشد.
آیا ممکن است نمره عینک من علت سردردم باشد؟
بله، بهطور قطع. نمره نادرست عینک—چه ضعیفتر یا قویتر از نیاز واقعی چشم—میتواند باعث خستگی چشم شود. زمانی که چشمها برای تمرکز دچار زحمت میشوند، عضلات اطراف چشم بیشازحد درگیر شده و این فشار ممکن است سردرد، به ویژه در ناحیه پیشانی و اطراف چشمها ایجاد کند.
آیا مشکلات دیسک یا آرتروز گردن باعث سردرد پیشانی میشود؟
بله. این یکی از دلایل کمتر شناختهشده اما مهم سردرد است. مشکلاتی مانند دیسک گردن یا آرتروز گردن در مهرههای بالایی میتوانند اعصاب این ناحیه را تحریک کنند. به دلیل ارتباط این اعصاب با اعصاب صورت در ساقه مغز، درد به صورت ارجاعی در پیشانی و چشمها احساس میشود. این نوع سردرد، سردرد گردنی (سرویکوژنیک) نام دارد.
چرا هنگام سرماخوردگی دچار سردرد در پیشانی میشویم؟
در زمان سرماخوردگی یا آنفولانزا، مخاط سینوسها دچار التهاب و تورم میشود. این التهاب باعث انسداد مجاری سینوسی و تجمع ترشحات در سینوسها میشود که فشار حاصل از آن در ناحیه پیشانی و صورت، به شکل سردرد سینوسی بروز میکند.
آیا کمبود خواب میتواند علت این نوع سردرد باشد؟
بله. کمبود خواب، خواب بیکیفیت یا حتی تغییر در الگوی خواب منظم، یکی از قویترین محرکها برای هر دو نوع سردرد تنشی و میگرن است. کمبود خواب آستانه تحمل درد بدن را کاهش میدهد و شما را نسبت به سردرد حساستر میکند.
درمان خانگی سریع برای سردرد پیشانی و چشم چیست؟
برای سردردهای تنشی، استفاده از کمپرس گرم روی گردن یا کمپرس سرد روی پیشانی میتواند تسکیندهنده باشد. همچنین ماساژ آرام عضلات گردن، شانه و شقیقهها در کاهش تنش مؤثر است. در مورد میگرن، استراحت در اتاقی تاریک و بیصدا بهترین راهکار است. نوشیدن آب کافی و انجام تمرینات تنفسی عمیق نیز در کاهش شدت سردرد بسیار مؤثرند.
آیا سردرد پیشانی میتواند نشانه تومور مغزی باشد؟
نگرانی در مورد تومور مغزی طبیعی است، اما در بیشتر موارد سردرد بهتنهایی نشانه تومور نیست. سردردهای ناشی از تومور معمولاً بهتدریج بدتر میشوند، در ساعات ابتدایی صبح شدت بیشتری دارند و با علائم دیگری مانند تشنج، تغییرات رفتاری، ضعف اندام، اختلال در تعادل یا بینایی و مشکلات گفتاری همراه هستند. اگر سردرد شما مزمن است اما علائم همراه ندارد، احتمال تومور بسیار پایین است.
آیا تغییرات آب و هوا بر سردرد پیشانی تاثیر دارد؟
بله. بسیاری از افراد مبتلا به میگرن نسبت به تغییرات آبوهوا حساس هستند. بهویژه نوسانات فشار هوا پیش از وقوع طوفان یا تغییرات شدید جوی میتواند یکی از عوامل تحریک سردرد باشد. این تغییرات بر سینوسها و رگهای خونی مغز تأثیر گذاشته و زمینه بروز سردرد را فراهم میکنند.