تجربه همزمان سردرد و چشمدرد میتواند بسیار نگرانکننده و گیجکننده باشد. این ناراحتی آزاردهنده که گاهی پشت چشمها متمرکز میشود و گاهی به کل سر گسترش مییابد، کیفیت زندگی را به شدت تحت تأثیر قرار میدهد و شما را با این پرسش روبهرو میسازد: آیا مشکل از چشمانم است یا از سرم؟
به طور خلاصه میتوان گفت، سردرد همراه با چشمدرد معمولاً به دلیل مسیرهای عصبی مشترک بین سر و چشمها رخ میدهد. علت آن میتواند از موارد شایعی مانند میگرن و خستگی چشم گرفته تا شرایط جدیتری مانند گلوکوم متفاوت باشد و روش درمان سردرد نیز به تشخیص دقیق علت بستگی دارد.
درک این ارتباط پیچیده، کلید مدیریت مؤثر این نوع دردهاست؛ حوزهای که سلامتکده طاها با تکیه بر تجربه و دانش طب سنتی ایرانی در آن تخصص ویژه دارد. در این رویکرد، با بهرهگیری از داروهای گیاهی، اصلاح سبک زندگی و روشهای طبیعی درمانی، تلاش میشود ریشه مشکل شناسایی و درمان بهصورت اصولی و پایدار انجام گیرد.
چرا همزمان با سردرد، در چشمهایمان نیز احساس درد میکنیم؟
احساس همزمان درد در سر و چشم تجربهای شایع است که ریشه در ساختار پیچیده سیستم عصبی دارد. اگرچه این دو ناحیه وظایف متفاوتی بر عهده دارند، اما از طریق شبکهای گسترده از اعصاب به یکدیگر متصلاند. همین ارتباط نزدیک توضیح میدهد که چرا مشکل در یک ناحیه میتواند علائم خود را در ناحیه دیگر نشان دهد و چرا تشخیص دقیق منشأ درد برای انتخاب درمان درست اهمیت حیاتی دارد.
درک ارتباط نزدیک اعصاب سر و چشم
مهمترین مسیر ارتباطی در این میان، عصب سهقلو (Trigeminal Nerve) است. این عصب بزرگترین عصب حسی سر به شمار میرود و وظیفه انتقال پیامهای حسی از بخشهای مختلف صورت، از جمله پیشانی، گونهها، فک و بهویژه چشمها و اطراف آن را به مغز بر عهده دارد. میتوان آن را به یک مرکز مخابراتی تشبیه کرد که سیمهایش به نقاط گوناگون صورت متصل شدهاند.
وقتی یک عامل محرک ، مانند حمله میگرن این عصب را تحریک میکند، سیگنالهای درد به مغز ارسال میشوند. گستردگی شاخههای این عصب باعث میشود مغز همیشه نتواند منبع دقیق درد را تشخیص دهد. این پدیده که «درد ارجاعی» نام دارد، توضیح میدهد چرا یک مشکل عصبی مانند میگرن میتواند به صورت دردی کوبنده پشت چشم احساس شود؛ حتی زمانی که خود چشم هیچ ایرادی ندارد. به بیان ساده، سیستم عصبی گاهی دچار یک نوع «خطای آدرسدهی» میشود و پیام درد را به محل اشتباه میفرستد. این موضوع نشان میدهد چرا نباید صرفاً چشم را به عنوان منشأ درد در نظر گرفت، بلکه باید به دنبال علتهای بنیادیتر بود.
تفاوت بین سردردی که به چشم میزند و دردی که از چشم شروع میشود
برای تشخیص درست، تمایز میان دو حالت اصلی بسیار مهم است؛ زیرا هر کدام مسیر درمانی متفاوتی دارند:
- سردردهایی که به چشم میزنند (درد ارجاعی): در این حالت، منشأ اصلی درد یک نوع سردرد اولیه مانند میگرن، سردرد خوشهای یا سردرد تنشی است. در چنین شرایطی، چشمدرد تنها یکی از نشانههای یک مشکل بزرگتر عصبی محسوب میشود. بنابراین درمان باید بر کنترل و مدیریت خود سردرد تمرکز داشته باشد، نه بر چشم.
- دردهایی که از چشم شروع میشوند (درد اولیه چشمی): در این حالت، منشأ درد در ساختار خود چشم قرار دارد. بیماریهایی مانند گلوکوم (آب سیاه)، التهاب عصب بینایی (نوریت اپتیک) یا حتی خستگی شدید چشم میتوانند چنین دردی را ایجاد کنند. این درد ممکن است به پیشانی و شقیقهها گسترش یافته و به شکل یک سردرد ثانویه ظاهر شود. در این شرایط، درمان باید مستقیماً بر مشکل چشمی متمرکز شود؛ زیرا نادیده گرفتن آن میتواند پیامدهای جدی برای سلامت بینایی داشته باشد.
چه دلایلی موجب سردرد چشمی میشود؟ علل شایع و پنهان
طیف وسیعی از شرایط میتوانند باعث ایجاد درد همزمان در سر و چشم شوند. شناخت این دلایل به شما کمک میکند تا علائم خود را بهتر درک کرده و در زمان مناسب به متخصص مراجعه کنید. در ادامه به بررسی شایعترین و مهمترین این علل میپردازیم.
میگرن
میگرن یک اختلال عصبی پیچیده است که بسیار فراتر از یک سردرد ساده است و به عنوان شایعترین علت سردرد و چشم درد شناخته میشود. بسیاری از افرادی که تصور میکنند دچار «سردرد سینوسی» شدهاند، در واقع از میگرن رنج میبرند. این اشتباه رایج به دلیل همپوشانی برخی علائم است، اما تفاوتهای کلیدی وجود دارد.
علائم کلیدی میگرن عبارتند از:
- ویژگی درد: معمولاً به صورت یک درد ضرباندار و شدید توصیف میشود که اغلب در یک طرف سر، به ویژه در ناحیه شقیقه و پشت یک چشم، متمرکز است.
- علائم همراه: ویژگی بارز میگرن، همراهی آن با تهوع، استفراغ و حساسیت شدید به نور (نورگریزی) و صدا است. این علائم در سردردهای دیگر کمتر دیده میشوند.
- آئورا (Aura): برخی افراد قبل یا حین حمله میگرن، دچار اختلالات بینایی موقتی مانند دیدن جرقههای نور، خطوط زیگزاگ یا نقاط کور میشوند.
- علائم شبهسینوسی: فعال شدن عصب سهقلو در میگرن میتواند باعث آبریزش بینی و اشکریزش چشم شود. تفاوت کلیدی با سینوزیت این است که در میگرن، ترشحات بینی معمولاً شفاف و رقیق هستند، در حالی که در سینوزیت عفونی، ترشحات غلیظ و زرد یا سبز رنگ هستند.
سردرد تنشی
سردرد تنشی شایعترین نوع سردرد در بزرگسالان است و اغلب با استرس، خستگی و وضعیت نامناسب بدنی مرتبط است. اگرچه شدت آن معمولاً کمتر از میگرن است، اما میتواند باعث ایجاد درد و فشار در ناحیه چشمها شود.
ویژگیهای اصلی سردرد تنشی شامل موارد زیر است:
- ویژگی درد: احساس یک فشار مداوم و مبهم یا مانند بسته شدن یک نوار محکم دور سر توصیف میشود. این درد ضرباندار نیست.
- محل درد: معمولاً دو طرف سر، پیشانی، شقیقهها و پشت گردن را درگیر میکند و میتواند به صورت فشار در پشت چشمها نیز احساس شود.
- علائم همراه: برخلاف میگرن، سردرد تنشی معمولاً با تهوع یا استفراغ همراه نیست و با فعالیتهای روزمره تشدید نمیشود.
سردرد خوشهای
سردرد خوشهای یکی از دردناکترین انواع سردرد است که به صورت حملات شدید و ناگهانی رخ میدهد. این نوع سردرد نادر است اما به دلیل شدت فوقالعاده درد، به راحتی قابل تشخیص است.
مشخصات بارز سردرد خوشهای عبارتند از:
- ویژگی درد: دردی سوزاننده، تیز و غیرقابل تحمل که به سرعت به اوج خود میرسد و معمولاً در اطراف یا پشت یک چشم متمرکز است. شدت درد به حدی است که فرد دچار بیقراری شده و نمیتواند آرام بنشیند.
- علائم خودکار: این سردرد همیشه با علائمی در همان سمت درد همراه است، از جمله:
- قرمزی و اشکریزش شدید چشم
- افتادگی پلک و تورم
- گرفتگی یا آبریزش بینی
- تعریق در صورت
- الگوی زمانی: حملات به صورت دورهای (خوشهای) رخ میدهند که ممکن است هفتهها یا ماهها طول بکشد و اغلب در ساعات مشخصی از شبانهروز، به ویژه هنگام خواب، فرد را بیدار میکند.
سینوزیت
سینوزیت به التهاب و عفونت حفرات سینوسی در استخوانهای صورت گفته میشود. این التهاب باعث تجمع مایعات و افزایش فشار در این حفرات شده و منجر به سردردی میشود که اغلب با میگرن اشتباه گرفته میشود.
علائم کلیدی که سینوزیت را از میگرن متمایز میکند:
- ویژگی درد: احساس فشار عمیق و درد مداوم در پیشانی، بین چشمها، روی گونهها و حتی دندانهای بالایی. این درد با خم شدن به جلو به شدت بدتر میشود.
- ترشحات بینی: وجود ترشحات غلیظ، کدر و زرد یا سبز رنگ از بینی، مشخصه اصلی سینوزیت عفونی است.
- علائم همراه: تب، کاهش یا از دست دادن حس بویایی، بوی بد دهان و احساس گرفتگی در گوشها از دیگر علائم شایع هستند.
ویژگی میگرن (Migraine) سردرد تنشی (Tension) سردرد خوشهای (Cluster) سینوزیت (Sinusitis) محل درد معمولاً یکطرفه، پشت چشم، شقیقه دوطرفه، حالت نواری دور سر همیشه یکطرفه، در حدقه چشم پیشانی، گونهها، پشت چشمها کیفیت درد ضرباندار، شدید فشاری، مبهم، متوسط سوزشی، تیز، غیرقابل تحمل فشار عمیق و مداوم علائم همراه تهوع، حساسیت به نور و صدا، آئورا حساسیت خفیف به نور یا صدا قرمزی و اشکریزش چشم، آبریزش بینی (همان سمت) تب، ترشحات غلیظ بینی، کاهش بویایی تشدید با فعالیت بله خیر (باعث بیقراری میشود) بله (با خم شدن)
خستگی دیجیتال چشم
در دنیای امروز، خستگی دیجیتال چشم (Digital Eye Strain) یا سندرم بینایی کامپیوتر به یکی از دلایل اصلی سردرد و درد چشم تبدیل شده است. نگاه کردن طولانیمدت به صفحهنمایش کامپیوتر، تبلت یا گوشی هوشمند، فشار زیادی به عضلات چشم وارد میکند.
این فشار به دلیل عواملی مانند کاهش پلک زدن (که منجر به خشکی چشم میشود)، نور زیاد صفحه، کنتراست پایین و وضعیت نامناسب نشستن ایجاد میشود. این خستگی عضلانی میتواند به صورت درد مبهم در پشت چشمها و یک سردرد تنشی در پیشانی و شقیقهها ظاهر شود. علائم دیگر شامل خشکی و سوزش چشم، تاری دید و مشکل در تمرکز است.
عیوب انکساری چشم
عیوب انکساری اصلاحنشده مانند آستیگماتیسم یا دوربینی میتوانند از دلایل سردردهای مزمن باشند. در این شرایط، چشم برای فوکوس صحیح نور بر شبکیه و ایجاد تصویری شفاف، ناچار به تلاش و انقباض مداوم عضلات داخلی خود است.
این فشار مستمر، بهویژه هنگام انجام فعالیتهایی که نیاز به دقت بینایی دارند (مانند مطالعه یا کار با کامپیوتر)، باعث خستگی چشم و بروز سردردهای تنشی میشود. این نوع سردردها معمولاً در پایان روز یا پس از استفاده طولانیمدت از چشم تشدید میشوند و اغلب با احساس درد در اطراف یا پشت چشمها همراهاند. در برخی موارد، حتی یک سردرد مداوم میتواند تنها نشانهای باشد که فرد را متوجه نیاز به استفاده از عینک یا تغییر شماره عینک میسازد.
گلوکوم (آب سیاه)
گلوکوم حاد زاویه بسته (Acute Angle-Closure Glaucoma) یک وضعیت اورژانسی است که در آن، مسیر خروج مایع داخل چشم به طور ناگهانی مسدود میشود. این انسداد باعث افزایش شدید و سریع فشار داخل چشم (IOP) شده و میتواند در مدت کوتاهی به عصب بینایی آسیب دائمی وارد کند.
علائم این بیماری بسیار شدید و ناگهانی هستند و شامل موارد زیر میباشند:
- درد بسیار شدید و ناگهانی در یک چشم
- سردرد شدید (معمولاً در همان سمت چشم درگیر)
- تاری دید و دیدن هالههای رنگینکمانی در اطراف نورها
- قرمزی چشم
- تهوع و استفراغ
التهاب عصب بینایی 
نوریت اپتیک (Optic Neuritis) به التهاب عصب بینایی گفته میشود؛ عصبی که اطلاعات تصویری را از چشم به مغز منتقل میکند. این وضعیت اغلب با بیماریهای خودایمنی، به ویژه مولتیپل اسکلروزیس (MS)، مرتبط است.
علائم مشخصه نوریت اپتیک عبارتند از:
- درد پشت چشم که با حرکت دادن چشمها تشدید میشود. این یک علامت کلیدی برای تشخیص است.
- کاهش بینایی در یک چشم که معمولاً طی چند روز ایجاد میشود و میتواند از تاری خفیف تا از دست دادن کامل دید متغیر باشد.
- کاهش درک رنگها (رنگها کدر یا بیروح به نظر میرسند).
هرگونه درد همراه با کاهش بینایی باید به سرعت توسط پزشک بررسی شود.
درمان سردرد و چشم درد
پس از شناسایی علت احتمالی، میتوان از راهکارهای مختلفی برای تسکین درد و مدیریت شرایط استفاده کرد. این راهکارها از درمانهای خانگی ساده تا مداخلات پزشکی تخصصی را شامل میشوند.
درمانهای خانگی سردرد
برای تسکین فوری بسیاری از سردردهای همراه با درد چشم، به ویژه میگرن و سردرد تنشی، میتوانید از روشهای زیر استفاده کنید:
- استراحت در محیطی آرام: اگر به نور و صدا حساس هستید (که در میگرن شایع است)، دراز کشیدن در یک اتاق تاریک و ساکت میتواند به آرام شدن سیستم عصبی شما کمک شایانی کند.
- استفاده از کمپرس سرد: قرار دادن یک کیسه یخ یا پارچه سرد روی پیشانی، شقیقهها یا پشت گردن میتواند به انقباض عروق خونی و کاهش التهاب کمک کرده و درد میگرن را تسکین دهد.
- نوشیدن آب کافی: کمآبی بدن یکی از دلایل شایع سردرد است. اطمینان حاصل کنید که در طول روز به مقدار کافی آب مینوشید.
- دمنوشهای گیاهی : استفاده از دمنوش برای سردرد مانند نعناع، بابونه یا زنجبیل میتواند به آرامش عضلات و کاهش التهاب کمک کرده و به تسکین سردردهای خفیف تا متوسط کمک کند.
- مصرف محدود کافئین: یک فنجان چای یا قهوه در مراحل اولیه حمله میگرن میتواند به تسکین درد کمک کند، زیرا کافئین میتواند اثر مسکنها را نیز افزایش دهد. اما مراقب باشید، زیرا مصرف زیاد یا قطع ناگهانی کافئین خود میتواند باعث سردرد شود.
برای آشنایی با راهکارهای بیشتر، مطالعه مقاله جامع ما در مورد درمان خانگی سردرد میتواند بسیار مفید باشد.
درمان سردرد چشمی با طب سنتی: پکیج درمان سردرد سلامتکده طاها
اگر از سردردهای چشمی رنج میبرید، پک سردرد سلامتکده طاها میتواند گزینهای مناسب برای شما باشد. این پکیج شامل چهار محصول گیاهی تخصصی برای تسکین انواع سردردها، به ویژه سردردهای همراه با درد چشم، است و به عنوان روشی ایمن و موثر شناخته میشود.
این رویکرد مبتنی بر درمان سردرد با طب سنتی، با تمرکز بر پاکسازی سینوسها، بهبود عملکرد گوارش، کاهش التهاب و تصفیه خون، به درمان ریشهای سردرد کمک میکند. تمام محصولات تحت نظر دکتر امیر رشیدی، متخصص طب سنتی با تجربه بینالمللی، تهیه شدهاند تا بهترین نتیجه را برای شما به همراه داشته باشند.
همین حالا با مراجعه به صفحه پک سردرد , آن را تهیه کرده و با مشاوران ما تماس بگیرید تا راهنمایی اختصاصی دریافت کرده و بهترین گزینه درمانی را انتخاب کنید.
چه زمانی باید برای درد پشت چشم به پزشک مراجعه کرد؟
اگرچه بیشتر سردردهای همراه با درد چشم خطرناک نیستند، برخی علائم نیازمند توجه فوری پزشکی هستند:
- سردرد ناگهانی و شدید: درد ناگهانی و انفجاری که به عنوان «بدترین سردرد زندگی» توصیف میشود، میتواند نشانه خونریزی مغزی باشد.
- تغییرات بینایی و علائم تبدار: تاری دید، دوبینی، دیدن هالههای رنگی، تب بالا یا سفتی گردن نیاز به بررسی فوری دارند و ممکن است به گلوکوم، سکته مغزی یا مننژیت اشاره کنند.
- علائم عصبی: ضعف، بیحسی، مشکل در تکلم یا گیجی از نشانههای هشداردهنده سکته مغزی هستند.
- سردرد مقاوم به مسکن یا جدید: سردردهای جدید و پیشرونده در بالای ۵۰ سال، پس از ضربه به سر، یا در افرادی با سابقه بیماری خاص باید توسط پزشک ارزیابی شوند.
این نشانهها میتوانند به شرایط جدی مانند تومور مغزی یا التهاب شریان گیجگاهی اشاره داشته باشند و تشخیص سریع حیاتی است.
جمع بندی
سردرد و چشمدرد یک مشکل پیچیده با دلایل متعدد است، از خستگی ساده چشم گرفته تا میگرن و شرایط پزشکی جدی. کلید اصلی، توجه به علائم همراه و تشخیص صحیح علت زمینهای است. در حالی که راهکارهای خانگی و قرص های مسکن میتوانند برای موارد خفیف تسکینبخش باشند، درک علائم خطر و دانستن زمان مراجعه به پزشک برای حفظ سلامتی شما ضروری است.
به یاد داشته باشید که درد یک سیگنال مهم از سوی بدن شماست. اگر از سردردهای مکرر همراه با درد چشم رنج میبرید و راهکارهای خانگی کافی نبودهاند، نادیده گرفتن آن میتواند به قیمت سلامتی شما تمام شود. برای یک ارزیابی دقیق و تخصصی و دریافت برنامهای جامع که ریشه مشکل شما را هدف قرار دهد، همین امروز با متخصصان ما در کلینیک سلامتکده طاها تماس بگیرید و با استفاده از دارو برای سردرد چشمی اولین قدم را برای بازگشت به زندگی بدون درد بردارید.
سوالات متداول
آیا درد پشت چشم همیشه خطرناک است؟
خیر، اغلب به دلایل شایع و خوشخیم مانند میگرن یا خستگی چشم است. اما اگر با علائم خطر (مانند تاری دید ناگهانی یا تب) همراه باشد، باید جدی گرفته شود.
تفاوت میگرن چشمی با سردرد سینوسی چیست؟
میگرن چشمی با تهوع و حساسیت به نور همراه است و ترشحات بینی (اگر وجود داشته باشد) شفاف است. سردرد سینوسی با تب، ترشحات غلیظ و رنگی بینی و کاهش بویایی مشخص میشود.
آیا استرس میتواند باعث سردرد و چشم درد شود؟
بله، استرس یکی از اصلیترین محرکهای سردرد تنشی است که میتواند باعث احساس فشار و درد در پیشانی و پشت چشمها شود.
بهترین قرص مسکن برای درد چشم و سردرد کدام است؟
برای دردهای خفیف تا متوسط، مسکنهای بدون نسخه مانند ایبوپروفن (که ضدالتهاب است) یا استامینوفن مؤثر هستند؛ اما انتخاب نهایی باید با مشورت پزشک باشد.
آیا خشکی چشم باعث سردرد میشود؟
بله، خشکی چشم باعث میشود عضلات چشم برای تمرکز بیشتر تلاش کنند که این فشار و خستگی میتواند منجر به سردردهای تنشی شود.
آیا سردرد و چشم درد میتواند نشانه تومور مغزی باشد؟
بسیار نادر است، اما سردردی که به طور مداوم بدتر میشود، صبحها شدیدتر است و با مسکن بهبود نمییابد، میتواند یکی از علائم باشد و نیاز به بررسی پزشکی دارد.
برای تسکین فوری درد پشت چشم چه کار کنم؟
استراحت در یک اتاق تاریک و ساکت، قرار دادن کمپرس سرد روی پیشانی و چشمها و نوشیدن آب میتواند به تسکین سریع کمک کند.
آیا سردرد و چشم درد از علائم کروناست؟
بله، سردرد یکی از علائم شایع کووید-۱۹ است و گاهی میتواند با درد و فشار در اطراف چشمها همراه باشد.
آیا فشار خون بالا میتواند باعث درد چشم و سر شود؟
بله، فشار خون بسیار بالا (بحران فشار خون) میتواند باعث سردرد شدید، تاری دید و درد چشم شود و یک وضعیت اورژانسی محسوب میشود.
بهترین دمنوش برای سردرد چشمی چیست؟
دمنوش بابونه به دلیل خواص آرامبخش و ضدالتهابی و دمنوش زنجبیل به خاطر اثرات ضد تهوع و ضد درد، گزینههای مناسبی هستند.