درد مداوم در ناحیه گردن و شانه میتواند زندگی روزمره را مختل کند، از تمرکز در محل کار گرفته تا لذت بردن از فعالیتهای ساده. این درد، که گاهی گنگ و خستهکننده و گاهی تیز و ناتوانکننده است، یکی از شایعترین شکایات اسکلتی-عضلانی در سراسر جهان است.
در کلینیک سلامتکده طاها، ما میدانیم که درد گردن و شانه چیزی فراتر از یک ناراحتی ساده است؛ این درد میتواند کیفیت زندگی شما را به طور جدی تحت تأثیر قرار دهد. به همین دلیل، ما به درک عمیق علل این درد و ارائه راهکارهای مؤثر برای رهایی از آن متعهد هستیم. این مقاله جامع به شما کمک میکند تا با ۷ علت اصلی درد پشت گردن و شانه آشنا شوید، علائم خود را بهتر بشناسید و بفهمید چه زمانی باید به دنبال کمک تخصصی باشید.
این درد چگونه است؟
قبل از اینکه به دلایل اصلی بپردازیم، مهم است که به «زبان» بدن خود گوش دهید. نوع، محل و علائم همراه درد، سرنخهای مهمی درباره علت اصلی آن به ما میدهند. درک این تفاوتها اولین قدم برای یافتن راه حل مناسب است.
تفاوت درد تیز و ناگهانی با درد مزمن و مبهم
ماهیت درد شما اطلاعات زیادی در مورد علت آن به ما میدهد.
- درد تیز، سوزشی یا شبیه برقگرفتگی: این نوع درد اغلب نشاندهنده تحت فشار قرار گرفتن یا تحریک شدن یک عصب است. شرایطی مانند فتق دیسک گردن یا وجود خارهای استخوانی (استئوفیت) که به ریشههای عصبی فشار میآورند، معمولاً چنین دردی ایجاد میکنند. این درد ممکن است با یک حرکت ناگهانی تشدید شود.
- درد گنگ، مبهم و خستهکننده: این نوع درد بیشتر با مشکلات عضلانی یا مفصلی مرتبط است. کشیدگی عضلانی ناشی از وضعیت نامناسب بدن، استرس مزمن یا آرتروز گردن (ساییدگی مفاصل) معمولاً با دردی گنگ و مداوم همراه است که ممکن است در طول روز نوسان داشته باشد.
آیا درد به دستها، انگشتان یا پشت سر شما منتشر میشود؟
محل انتشار درد یک نشانه تشخیصی بسیار مهم است.
- انتشار درد به شانه، بازو و انگشتان (درد رادیکولار): این یک علامت کلاسیک برای رادیکولوپاتی گردنی است، یعنی زمانی که یک ریشه عصبی در ستون فقرات گردنی تحت فشار قرار گرفته است. جالب است بدانید که الگوی بیحسی یا گزگز در انگشتان مختلف حتی میتواند به متخصص کمک کند تا تشخیص دهد کدام عصب گردنی درگیر شده است.
- انتشار درد به پشت سر: اگر درد گردن شما به سمت پشت جمجمه کشیده میشود و باعث سردرد میشود، به احتمال زیاد شما دچار سردرد سرویکوژنیک (Cervicogenic Headache) هستید. این نوع سردرد مستقیماً از مشکلات موجود در مفاصل یا عضلات بالای گردن نشأت میگیرد.
علائم همراه مانند سردرد، سرگیجه یا بیحسی
درد گردن و شانه به ندرت به تنهایی رخ میدهد. به علائم دیگری که همزمان تجربه میکنید توجه کنید، زیرا این علائم تصویر کاملتری از مشکل شما ارائه میدهند:
- بیحسی یا گزگز : این علامت تقریباً همیشه به معنای درگیری عصب است. احساس «سوزن سوزن شدن» یا بیحسی در شانه، بازو یا دستها یک نشانه معمول از فشار روی عصب گردنی است.
- ضعف عضلانی : اگر در دست خود احساس ضعف میکنید، مثلاً در گرفتن یک فنجان یا باز کردن یک در مشکل دارید، میتواند نشانه جدیتری از فشار روی عصب باشد که عملکرد حرکتی شما را تحت تأثیر قرار داده است.
- سفتی و محدودیت دامنه حرکتی : مشکل در چرخاندن سر یا خم کردن گردن یک علامت بسیار شایع است که هم در گرفتگیهای عضلانی و هم در مشکلات مفصلی مانند آرتروز دیده میشود.
- سرگیجه یا عدم تعادل : اگرچه دلایل زیادی برای سرگیجه وجود دارد، اما گاهی اوقات مشکلات مربوط به مفاصل یا عروق خونی در قسمت بالایی گردن میتواند باعث ایجاد این حس شود. این علامت همیشه نیاز به بررسی دقیق پزشکی دارد.
درک این نشانه ها به شما کمک میکند تا هنگام مراجعه به یک متخصص، شرح حال دقیقتری از وضعیت خود ارائه دهید و به تشخیص سریعتر و دقیقتر کمک کنید.
بخش اول: علل مکانیکی و سبک زندگی
خبر خوب این است که اکثر موارد درد گردن و شانه ناشی از بیماریهای جدی نیستند، بلکه ریشه در عادات روزمره و سبک زندگی ما دارند. این عوامل که به آنها علل «مکانیکی» میگوییم، قابل شناسایی و مهمتر از آن، قابل اصلاح هستند.
۱. وضعیت نامناسب بدن
یکی از بزرگترین مقصران درد گردن در دنیای مدرن، نحوه استفاده ما از تکنولوژی است. سر انسان به طور متوسط بین ۴.۵ تا ۵.۵ کیلوگرم وزن دارد. وقتی سر در وضعیت خنثی و مستقیم روی ستون فقرات قرار دارد، عضلات به راحتی این وزن را تحمل میکنند. اما با هر چند سانتیمتر که سر به جلو خم میشود، فشار روی مهرههای گردن به شدت افزایش مییابد.
- گردن پیامکی : نگاه کردن طولانیمدت به پایین برای استفاده از تلفن همراه یا تبلت، سر را در یک زاویه نامناسب قرار میدهد. خم کردن گردن تا زاویه ۶۰ درجه میتواند فشاری معادل ۲۷ کیلوگرم بر ستون فقرات گردنی وارد کند! این فشار مداوم باعث کشیدگی مزمن عضلات و رباطهای پشت گردن میشود.
- قوز کردن پشت کامپیوتر: نشستن طولانیمدت پشت میز کار، به خصوص اگر مانیتور در ارتفاع نامناسب (پایینتر از سطح چشم) قرار داشته باشد، باعث میشود ناخودآگاه سر خود را به جلو خم کرده و شانه ها را گرد کنید. این وضعیت فشار زیادی را بر عضلات ذوزنقهای (Trapezius) و بالای کمر وارد میکند و منجر به درد و خستگی میشود.
۲. کشیدگی و اسپاسم عضلانی به دلیل فعالیت نادرست
عضلات گردن و شانه به طور مداوم در حال فعالیت هستند و به راحتی در اثر استفاده نادرست یا بیش از حد دچار کشیدگی و اسپاسم (گرفتگی) میشوند.
- فعالیتهای روزمره: حتی کارهای به ظاهر بیاهمیت نیز میتوانند باعث آسیب شوند. خواندن کتاب در رختخواب با سر خمیده، حمل کیف سنگین روی یک شانه، یا حتی صحبت کردن با تلفن در حالی که آن را بین گوش و شانه خود نگه داشتهاید، همگی میتوانند تعادل عضلانی را به هم زده و باعث درد شوند.
- وضعیت خواب نامناسب: خوابیدن روی شکم، گردن را مجبور میکند تا ساعتها در یک وضعیت چرخیده باقی بماند که این امر فشار شدیدی به مفاصل و عضلات آن وارد میکند. همچنین، استفاده از بالشی که بیش از حد بلند یا بیش از حد صاف باشد، باعث میشود گردن از راستای طبیعی ستون فقرات خارج شده و در نتیجه، با گردن درد و سفتی از خواب بیدار شوید.
۳. استرس و تنشهای عصبی
ارتباط بین ذهن و بدن بسیار قویتر از آن چیزی است که تصور میکنیم. استرس و اضطراب فقط احساسات روانی نیستند، بلکه تأثیرات فیزیکی مستقیمی بر بدن دارند.
- پاسخ «جنگ یا گریز» بدن: وقتی تحت فشار روانی قرار میگیرید، بدن به طور غریزی هورمونهای استرس مانند آدرنالین و کورتیزول را آزاد میکند. این هورمونها بدن را برای یک تهدید احتمالی آماده میکنند و یکی از واکنشهای اولیه، انقباض و سفت شدن عضلات است. عضلات گردن، شانه و فک به طور خاص به این تنش حساس هستند.
- تنش مزمن: در زندگی مدرن، استرسها اغلب مزمن و طولانیمدت هستند. این بدان معناست که عضلات گردن و شانه شما ممکن است برای ساعتها یا حتی روزها در حالت انقباض باقی بمانند، بدون آنکه خودتان متوجه باشید. این تنش مداوم جریان خون را کاهش میدهد، باعث تجمع مواد زائد در عضلات شده و منجر به درد، سفتی و ایجاد نقاط ماشهای (گرههای عضلانی دردناک) میشود.
۴. آسیبهای ورزشی یا حوادث
آسیبهای ناگهانی نیز یکی از دلایل شایع درد حاد گردن و شانه هستند.
- آسیب شلاقی : این آسیب معمولاً در تصادفات رانندگی (به خصوص از پشت) رخ میدهد، اما در ورزشهای تماسی یا سقوط نیز ممکن است اتفاق بیفتد. در این حالت، سر به سرعت و با شدت به عقب و سپس به جلو پرتاب میشود. این حرکت شلاقی باعث کشیدگی و پارگیهای میکروسکوپی در عضلات و رباطهای گردن میشود. جالب اینجاست که علائم آسیب شلاقی، مانند درد، سفتی و سردرد، ممکن است بلافاصله ظاهر نشوند و ۲۴ تا ۴۸ ساعت بعد خود را نشان دهند.
- آسیبهای ناشی از ورزش: ورزشهایی که نیاز به حرکات تکراری بالای سر دارند (مانند شنا، تنیس یا والیبال) میتوانند باعث التهاب و آسیب به تاندونهای شانه (تاندونیت) شوند که این درد اغلب به گردن نیز کشیده میشود.
بخش دوم: علل پزشکی و بیماریهای زمینهای
گاهی اوقات، درد گردن و شانه صرفاً ناشی از سبک زندگی نیست و به یک مشکل ساختاری یا بیماری زمینهای در ستون فقرات یا مفاصل مربوط میشود. این دلایل معمولاً به مراقبت و مدیریت تخصصی نیاز دارند.
۵. آرتروز گردن
اسپوندیلوز گردنی (Cervical Spondylosis) اصطلاح پزشکی برای توصیف فرسایش و ساییدگی مفاصل و دیسکهای گردن است که با افزایش سن رخ میدهد. این یک فرآیند طبیعی است که بیش از 85% افراد بالای 60 سال را تحت تأثیر قرار میدهد.
- کمآب شدن دیسکها: دیسکهای بین مهرهای که مانند بالشتک عمل میکنند، با گذشت زمان آب خود را از دست داده و ارتفاعشان کم میشود.
- خارهای استخوانی (استئوفیت): با کاهش ارتفاع دیسکها، بدن در تلاشی برای تثبیت ستون فقرات، زائدههای استخوانی کوچکی به نام خار استخوانی میسازد.
- تنگ شدن کانال عصبی: این خارهای استخوانی میتوانند فضایی که اعصاب از آن عبور میکنند (فورامن) را تنگ کرده و باعث فشار روی ریشههای عصبی شوند.
علائم آرتروز گردن معمولاً شامل درد مبهم و مزمن، سفتی گردن (به خصوص در صبحها) و گاهی صدای ساییدگی یا کلیک هنگام حرکت دادن گردن است.
۶. فتق دیسک گردن و فشار بر روی ریشههای عصبی
دیسکهای بین مهرهای را میتوان به یک «دونات ژلهای» تشبیه کرد: یک لایه بیرونی محکم و یک هسته نرم و ژلهای.
- فتق یا بیرونزدگی دیسک: به دلیل فرسایش ناشی از افزایش سن یا یک آسیب ناگهانی، لایه بیرونی دیسک ممکن است ضعیف یا پاره شود. این امر به هسته ژلهای اجازه میدهد تا به بیرون نشت کند یا برجسته شود. به این حالت فتق یا هرنی دیسک میگویند.
- فشار روی عصب: این ماده بیرونزده میتواند مستقیماً روی ریشه عصبی که از نخاع در آن سطح خارج میشود، فشار وارد کند. این فشار همان چیزی است که باعث علائم کلاسیک رادیکولوپاتی گردنی میشود.درد تیز و تیرکشندهای که از گردن شروع شده و به شانه، بازو و دستها منتشر میشود، همراه با بیحسی، گزگز و ضعف عضلانی.
۷. سندرم شانه منجمد و تاندونیت (التهاب تاندون)
گاهی اوقات منشأ اصلی درد در مفصل شانه است، اما به دلیل ارتباط نزدیک عضلات و اعصاب، درد آن به گردن نیز کشیده میشود.
- تاندونیت (Tendonitis): به التهاب تاندونها (بافتهایی که عضله را به استخوان متصل میکنند) گفته میشود. در شانه، این عارضه معمولاً در اثر حرکات تکراری بالای سر رخ میدهد و باعث درد موضعی در شانه میشود که میتواند به نواحی اطراف از جمله گردن نیز کشیده شود.
- شانه منجمد (Adhesive Capsulitis): در این وضعیت، کپسول مفصلی شانه (بافت همبند اطراف مفصل) ضخیم، سفت و ملتهب میشود. این امر به شدت دامنه حرکتی شانه را محدود میکند. بیماران برای جبران این محدودیت حرکتی، ناخودآگاه از عضلات گردن و بالای کمر خود بیش از حد استفاده میکنند که این کار منجر به درد و گرفتگی ثانویه در ناحیه گردن میشود.
برای کمک به درک بهتر این تفاوتها، جدول زیر را بررسی کنید:
| ویژگی | کشیدگی عضلانی | فتق دیسک گردن | آرتروز گردن |
| احساس اصلی درد | درد مبهم، گرفتگی، سفتی | درد تیز، سوزشی، شبیه به شوک الکتریکی | درد عمیق و فرسایشی، احساس ساییدگی |
| محل و الگوی درد | موضعی در گردن و بالای شانهها | از گردن به شانه و دست منتشر میشود | عمدتاً در گردن، با سفتی در صبح |
| علائم عصبی | معمولاً وجود ندارد | بیحسی، گزگز، ضعف در دست/انگشتان | ممکن است در صورت وجود خار استخوانی رخ دهد |
| عامل تشدید کننده | حرکت دادن گردن، فعالیت | حرکات خاص گردن (مثل نگاه به بالا)، عطسه/سرفه | بیحرکتی طولانی مدت، هوای سرد |
چه زمانی درد گردن و شانه یک علامت خطرناک است؟
اگرچه بیشتر دردهای گردن و شانه جدی نیستند، اما در موارد نادری میتوانند نشانه یک وضعیت اورژانسی باشند. شناخت این علائم هشداردهنده برای حفظ سلامتی شما حیاتی است.
علائم هشداردهندهای که نیاز به مراجعه فوری به پزشک دارند
اگر درد گردن و شانه شما با هر یک از علائم زیر همراه است، آن را جدی بگیرید:
- علائم فشار بر نخاع: از دست دادن کنترل ادرار یا مدفوع، ضعف پیشرونده در دستها یا پاها، مشکل در راه رفتن، یا از دست دادن هماهنگی و تعادل.
- علائم عفونت (مانند مننژیت): درد گردن همراه با تب بالا، سردرد بسیار شدید و سفتی شدید گردن (به طوری که نتوانید چانه خود را به سینه برسانید).
- علائم یک مشکل عروقی (مانند سکته مغزی یا پارگی شریان): شروع ناگهانی یک درد بسیار شدید و غیرعادی در گردن و یا سردرد شدید که با سرگیجه، دوبینی، اختلال در تکلم یا بیحسی صورت همراه است.
- آسیب شدید (تروما): درد شدید و ناتوانکننده که بلافاصله پس از یک حادثه جدی مانند تصادف رانندگی یا سقوط از ارتفاع ایجاد میشود.
- علائم سرطان: درد مداوم که شبها بدتر میشود، کاهش وزن بدون دلیل و سابقه قبلی سرطان.
ارتباط درد گردن و شانه با مشکلات قلبی
بسیار مهم است که بدانید درد حمله قلبی همیشه به صورت درد در قفسه سینه ظاهر نمیشود. گاهی اوقات، درد میتواند به نواحی دیگر بدن ارجاع داده شود یا فقط در آن نواحی احساس شود.
- علائم غیرمعمول حمله قلبی: درد ناگهانی و بدون دلیل در گردن، فک، شانه یا بازو (به خصوص سمت چپ) میتواند یکی از علائم حمله قلبی باشد. این علائم در زنان شایعتر هستند.
- علائم همراه: اگر درد گردن یا شانه شما به طور ناگهانی شروع شده، با حرکت دادن گردن بدتر نمیشود و با علائمی مانند تنگی نفس، عرق سرد، حالت تهوع، سبکی سر یا درد در قفسه سینه همراه است، آن را جدی بگیرید.
جمع بندی اولین قدم به سوی رهایی از درد
درد پشت گردن و شانه یک مشکل پیچیده با طیف وسیعی از علل احتمالی است؛ از عادات ساده روزمره گرفته تا شرایط پزشکی جدی. مهمترین پیام این مقاله این است که تشخیص دقیق، کلید اصلی درمان مؤثر است. هرگز درد مداوم را نادیده نگیرید یا به حدس و گمان اکتفا نکنید. گوش دادن به بدن و درک علائم، اولین قدم در مسیر بهبودی است.
یکی از بهترین روشها برای درمان درد پشت گردن و شانه، کایروپراکتیک است. برای یک ارزیابی دقیق، تشخیص صحیح و دریافت یک برنامه درمانی غیرجراحی و شخصیسازی شده که ریشه مشکل شما را هدف قرار دهد، شما را به رزرو نوبت مشاوره با متخصصان کلینیک سلامتکده طاها دعوت میکنیم. ما اینجا هستیم تا به شما کمک کنیم بدون درد و با آرامش به زندگی خود ادامه دهید.
سوالات متداول درباره علت درد پشت گردن و شانه
در این بخش به برخی از رایجترین سوالاتی که افراد در مورد درد گردن و شانه دارند، پاسخ میدهیم.
تفاوت درد دیسک گردن با گرفتگی ساده عضلانی چیست؟
به طور خلاصه، درد دیسک گردن معمولاً تیز، سوزشی و تیرکشنده است و به بازو و دستها منتشر میشود و اغلب با علائم عصبی مانند بیحسی یا ضعف همراه است. در مقابل، درد گرفتگی عضلانی معمولاً گنگ، موضعی و محدود به خود عضله است و با حرکت دادن آن عضله بدتر میشود.
آیا وضعیت خواب من میتواند علت اصلی درد گردنم باشد؟
بله، وضعیت خواب نقش مهمی دارد. خوابیدن روی شکم بدترین حالت برای گردن است زیرا ستون فقرات را در وضعیت پیچ خورده قرار میدهد. بهترین حالت، خوابیدن به پشت یا به پهلو با استفاده از یک بالش مناسب است که سر را در راستای ستون فقرات نگه دارد و از افتادن یا بالا رفتن بیش از حد آن جلوگیری کند.
چرا درد شانه و گردن من فقط در یک سمت (چپ یا راست) است؟
درد یکطرفه میتواند دلایل مختلفی داشته باشد:
- علل مکانیکی: عادتهایی مانند حمل کیف روی یک شانه، خوابیدن مداوم روی یک پهلو یا حتی وضعیت نامناسب در محل کار میتواند باعث فشار نامتقارن بر عضلات شود.
- مشکلات عصبی: فتق دیسک یا خار استخوانی معمولاً در یک طرف ستون فقرات رخ میدهد و به ریشه عصبی همان سمت فشار میآورد، در نتیجه علائم فقط در یک بازو ظاهر میشوند.
- درد ارجاعی: مشکلات برخی از ارگانهای داخلی میتوانند باعث درد در نواحی دیگر شوند. برای مثال، مشکلات کیسه صفرا گاهی باعث درد در شانه راست میشود، در حالی که مشکلات قلبی بیشتر با درد در سمت چپ بدن مرتبط است.
آیا استفاده از موبایل میتواند باعث آسیب دائمی به گردن شود؟
بله. اگرچه آسیبهای اولیه ناشی از “گردن پیامکی” معمولاً کشیدگی عضلانی است، اما قرار گرفتن مزمن و طولانیمدت در این وضعیت نامناسب میتواند روند فرسایش دیسکها و مفاصل را تسریع کند و منجر به مشکلات دائمی مانند آرتروز زودرس، بیماری دژنراتیو دیسک و فشار مزمن بر اعصاب شود.
چه سنی بیشتر در معرض آرتروز گردن قرار دارد؟
تغییرات فرسایشی در ستون فقرات گردن میتواند از دهه ۳۰ زندگی شروع شود، اما آرتروز (اسپوندیلوز) به طور بالینی شایعتر است. علائم آرتروز گردن معمولاً در افراد بالای ۶۰ سال بروز میکند.
برای تشخیص دقیق علت درد به چه متخصصی مراجعه کنم؟
برای شروع، مراجعه به پزشک عمومی یا یک متخصص در زمینه مشکلات اسکلتی-عضلانی مانند کایروپراکتور انتخاب خوبی است. این متخصصان میتوانند بسیاری از مشکلات شایع را تشخیص داده و درمان کنند. اگر شک به آسیب عصبی جدی وجود داشته باشد، ممکن است شما را به یک متخصص مغز و اعصاب (نورولوژیست) ارجاع دهند.
داغ شدن پشت گردن نشانه چیست؟
احساس داغی یا سوزش در گردن تقریباً همیشه یک علامت مرتبط با عصب است. این حس میتواند ناشی از تحریک یا فشرده شدن یک عصب به دلیل فتق دیسک، خار استخوانی یا یک آسیب عصبی حاد مانند آسیب “استینگر” در ورزشکاران باشد.
